فاطمه(س) حبل‌الله است؛ واعتصموا بحبل‌الله جمیعاً ولا تفرقوا

بر خی از دانشمندان اهل سنت، به‌جهت توجه به رتبه معنوی و جایگاه علمی حضرت، پس از بررسی، اقرار به ‏عصمت و بلندی مقام و عظمت ایشان نموده و به مکتب اهل‌بیت(ع) علاقه‌مند گردیده و دراین‌باره ‏کتاب نوشته‌اند؛ نمونه‌اش کتاب «با نور فاطمه هدایت شدم»، نوشته عبدالعظیم حسن سودانی، ‏ترجمه، سیدحسین محفوظی است.‏

حضرت فاطمه زهرا(س) صاحب ولایت کبری است؛ یعنی همان‌طور که ایمان به نبوت و امامت ‏لازمه نجات و سعادت است، ایمان به ولایت و جایگاه فاطمه نیز در همان رتبه معنوی و انکار ولایت او مخل تکامل ‏ایمان است.‏ ‏ ‏

آیات و روایات متعددی در قرآن در مورد جایگاه حضرت زهرا(س)وجود دارد که به چند نمونه ‏اشاره می‌شود؛

  ‏۱. آیه تطهیر

یکی از آیاتی که می‌توان در باره عظمت معنوی و عصمت حضرت زهرا(س) و اهل‌بیت(ع) استناد نمود، این آیه است: «انما یرید‌الله لیذهب عنکم الرجس اهل‌البیت ویطهرکم تطهیراً» «خدا چنین می‌‏خواهد که رجس (هر آلایش) را از شما خاندان نبوت ببرد و شما را پاک و منزه گرداند.»

بزرگان از مورخان و محدثان اسلامی، معتقدند که این آیه در حق اهل‌بیت پیامبر اکرم(ص) ‏در منزل امّ‌سلمه و  در حق پنج‌تن آل‌عبا نازل شده است و  هیچ‌یک از زنان پیغمبر اکرم(ص) داخل این قضیه نیست و این مطلب از مسلمات است. وقتی که این آیه نازل شد، پیامبر اکرم(ص) و  علی(ع) و  فاطمه(س) و  حسنین(ع) زیر عبای پیامبر ‏اکرم(ص) بودند که «ام‌ّسلمه» می‌خواست زیر عبا برود؛ و لی پیامبر(ص) فرمودند: داخل نشود: ‌‏(وأنت فی خیر) «تو بر خیر و  نیکی هستی»؛ و لی این آیه مخصوص ما پنج‌تن است. ۱۷ نفر از صحابه از جمله، ‏انس‌بن مالک، ابن‌عباس، ابوهریره و ...، این روایت را نقل کرده‌اند.

علاوه بر آن، ۳۰۰ نفر دیگر نیز این روایت را ‏به‌همان ترتیب و  با ذکر اینکه محل نزول آیه خانه «ام‌سلمه» بوده است، نقل کرده‌اند که به‌طور تفصیل در کتاب ‌‏«الغدیر» شرح آن آمده است. پیغمبر اکرم(ص)، برای اثبات و روشن‌شدن حقیقت امر، کار ‏بسیار جالبی کرده است که ۹ نفر از صحابه آن را نقل کرده‌اند: به این شرح که بعد از نزول این آیه، حضرت رسول ‏اکرم(ص) هر روز (تا زمان وفاتش تقریباً)، هنگام خروج از منزل که برای اقامه نماز صبح ‏به مسجد تشریف می‌برد، قبل از نماز صبح به در خانه حضرت صدیقه(س) می‌آمد و  می‌فرمود: ‌‏«السلام علیکم یا اهل‌البیت، انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل‌البیت و یطهرکم تطهیراً».‏ ‏ پس با توجه به ‏مطالب فوق، جای هیچ‌گونه تردیدی نیست که حضرت صدیقه طاهره(س) نیز از مصادیق کامل آیه ‏تطهیر است. ‏

از جمله روایاتی که در شأن و جایگاه معنوی فاطمه(س) که مورد قبول فریقین «شیعه و سنی» می‌باشد، نه دیگر ‏زنان، این است که خود «ام‌سلمه» که سرآمد زن‌های پیغمبر اکرم(ص) است، می‌گوید: ‏من از پیغمبر اکرم(ص) پرسیدم که این آیه تطهیر در شأن کیست؟ حضرت فرمود: درباره ‏من، علی، فاطمه و حسنین است و  تو مشمول این آیه نیستی؛ لذا ام‌سلمه اقرار می‌کند: ما همسران پیامبر، مشمول ‏این آیه نیستیم. اگر این آیه شریفه، مشمول زنان پیغمبر اکرم(ص) بود، بر خی از زنان ‏حضرت که که در تاریخ سبب بروز حوادثی بودند، به این حدیث و آیه استناد می‌نمودند.‏ ‏در منابع و مناظرات ‏علمی به این موضوعات پرداخته شده است.‏

  ‌‏۲. آیه ذوی‌القربی (اهل‌بیت و نزدیکان)‏

یکی دیگر از آیات که درباره رتبه معنوی حضرت است، آیه مودّت است که خداوند تصریح فرمود: به پیامبرش ‏به مردم بگو من از شما به‌جهت نبوتم، مزد و پاداش نمی‌خواهم؛ بلکه مودّت اهل‌بیتم را به‌شایستگی به انجام ‏برسانید: gقُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبىf‏ ‏از مصادیق مودّت سزاوار اطاعت مردم از روش و فرمایش ‏اهل‌بیت(ع) است که باید از اهل تاریخ و مسلمانان پرسید: نسبت به مودّت زهرا(س) که در منابع تفسیری اهل‌سنت ‏تأکید شده است که فاطمه و فرزندانش مصداق این آیه هستند، باید پرسید: مسلمانان! آیا ملت اسلام به‌خوبی ‏دریافتند، اهل‌بیت(ع)در چه رتبه‌ای هستند و چگونه مودت و علاقه خود را به نزدیکان رسول‌الله بروز داده‌اند؟ آیا ‏پس از پیامبر(ص) آن‌گونه که قرآن فرمود، عمل شد؟ ملت اسلام و نسل حاضر از مسلمانان باید این حوادث را به‌خوبی تحقیق بررسی نمایند. ‏

در منابع تفسیری اهل سنت است که از رسول‌الله(ص) پرسیدند: منظور از ذوی‌القربی چه کسانی هستند؟حضرت به ‌صراحت فرمود: فاطمه و فرزندانش(س). ‏آیا مسلمانان به این سفارش به‌خوبی عمل کرده‌اند؟ اگرچه درباره حکمت و  ‏فلسفه این سفارش هم اگر تأمل شود، به‌سود جوامع اسلامی بود. اگر به آیه مودت و آیه تطهیر ملتزم و عامل و پای‌بند ‏بود، گرفتار معضلات کنونی و برادرکشی و فتنه‌هایی چون داعش نمی‌شدند و طعمه استعمارگران نبودند؛ بنابراین ‏اگر پیام‌های قرآن در این آیات به‌خوبی دریافت و عمل می‌شد، به‌سود ملت اسلام بود.‏

  ‏۳. سوره انسان

آیات و سوره دیگر که در شأن فاطمه(س) و خانواده آن‌حضرت نازل شده است، سوره انسان و آیات شریفه این ‏سوره است: gیُوفُونَ بِالنَّذْرِ ویَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً ویُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْکِیناً ویَتِیماً وأَسِیراًf‏ ‏ در این ‏آیه نیز ایثار و اخلاص در راه خداوند از جمله ویژگی‌های ممتاز همسر و فرزندان فاطمه(س) که محور این ایثار آن ‏حضرت است، شمرده شده است؛ این سیرت فاطمه نیز الگوبخش برای همه انسان‌هاست. موضوع ‏و پیام سوره انسان[دهر]، معرفی انسان ممتاز و سرمشق برای جوامع انسانی است. علمای اهل سنت نیز به این امتیاز فاطمه(س) ‏و خانواده آن‌حضرت تصریح نموده‌اند: حسکانی، در ‎(شواهدالتنزیل لقواعدالتفضیل، ج‏۲، ص ۴۰۸)؛ ثعلبی، در (‏الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ج‏۱۰، ص ۱۰۲)؛ سیوطی، در تفسیر خود (الدرالمنثور فی تفسیرالمأثور، ج‏۶، ‏ص ۲۹۹)؛ قرطبی، در (الجامع لأحکام القرآن، ج‏۲۰، ص ۱۳۴-۱۳۱)؛ سمرقندی، در (بحرالعلوم، ج‏۳، ص ۵۲۶).

  ‌‏۴. سوره کوثر (فاطمه(س) تجلی همه خوبی‌ها)

‏این سوره به پیامبر(ص) بشارت می‌دهد که خداوند خیر کثیر یعنی برکت پایان‌ناپذیر را به تو داده است؛ این ‏سوره وقتی نازل شد که یکی از نابخردان درباره حضرت سخن ناصواب گفت و حضرت را به‌خاطر داشتن دختری ‏چون فاطمه(س) مقطوع‌النسل نامید و این بینش جاهلی بود که قرآن پاسخ این فرهنگ و بینش جاهلی را با نزول سوره ‏کوثر در شأن فاطمه برای پیامبر(ص) و به پیامبر(ص) تسلی داد و اطمینان داد که نسلی بابرکت از همین دختر برای تو ‏به وجود آید که تمام خیرات و نیکی‌ها در او جمع است.

او تجلی زیبایی‌ها و خوبی‌هاست؛ تمام نیکی‌ها در نسل ‏فاطمه(س) است و یکی از مصادیق خیر کثیر، شناخت جایگاه فاطمه(س) و اطاعت و مودت و پیروی از دستورات فاطمه ‏و فرزندانش است؛ فرزندان فاطمه و نسل او پس از ائمه(ع)، سادات هستند که نیکی‌های آنان برای همه محسوس ‏و ملموس است. امام خمینی(ره) و رهبری معظم و مراجع تقلید دیگر که از سادات بوده‌اند، در دوره غیبت ‏کبری که خدمات آنان و آثار علمی و تمدنی آنها جلوه‌هایی از آن خیر کثیر است که قرآن از آن سخن گفته است.‏

ب) نمونه‌هایی از روایات‏

  ‌‏۱. ناراحتی فاطمه(س) معیار ناراحتی خداوند

‏روایات زیادی در شأن معنوی و در تبیین منزلت حضرت زهرا(س) وارد شده است که به چند ‏نمونه اشاره می‌شود: رسول اکرم(ص) فرمود: «ان‌ّ الله تبارک وتعالی یغضب ‏لغضب فاطمه ویرضی لرضاها؛ خداوند خشم می‌گیرد برای خشم فاطمه و  نسبت به خرسندی او خرسند می ‌گردد». این روایت نیز جایگاه رفیع و منزلت معنوی بی‌مانند فاطمه را که به آن رتبه در مقام اطاعت پروردگا رسیده ‏است، بیان می‌نماید. ‏

فاطمه(س) کسی که خشمش به‌معنی خشم خداوند است، جز حق عملی نمی‌کند و  از او خطایی سر نمی‌زند و برای یک لحظه میل به باطل ندارد و وجود او تجلی حق است؛ بنابراین خشم او نمایان‌گر حق است و  درواقع این ‏حدیث، بر این دلالت می‌کند که زهرا(س) جایگاه بزرگی دارد که صرفاً با عقل مادی قابل درک ‏نیست.‏

  ‌‏۲. فاطمه هم‌وزن قرآن ‏

روایات دیگری هم که جایگاه و  منزلت اهل‌بیت فاطمه(س) را تبیین می‌نماید و مورد قبول فریقین (شیعه ‏و سنی) است، حدیث ثقلین است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «من دو چیز گرانبها را در میان شما باقی می‌گذارم، کتاب خدا و اهل بیتم را، تا زمانی ک ان شما باقی می‌گذارم، کتاب خدا و اهل بیتم را، تا زمانی که به این دو چیز گرانبها تمسک کنید گمراه نخواهید شد...» استدلال به حدیث چنین است که کسی که از قرآن جدا نمی‌شود و  ‏از او دور نمی‌گردد، به‌معنی آن است که کاملاً همانند قرآن، باطل از پیش او و  از پشت سر به سراغش نمی‌آید. ‏اگر احتمالی هر چند بسیار اندک از جدایی اهل‌بیت(ع) از قرآن و جود می‌داشت، حضرت رسول ‏اکرم(ص) در کلام خود بر جداناپذیر‌بودن این دو تا زمانی که در کنار حوض بر من و ارد ‏شوند، تأکید نمی‌کرد. این روایات در منابع تاریخی کهن اهل سنت از جمله ابن‌سعد در ‏الطبقات‏‌الکبرى، ج‏۲، ص:۱۵؛ مقدسی در المعرفة والتاریخ، ج‏۱، ص۵۳۶؛ ابن‌کثیر در البدایة والنهایة، ج‏۵، ص۲۰۹؛ ‏مقریزی در إمتاع‌‏الأسماع، ج‏۶، ص:۱؛ در منابع تفسیری همچون: اندلسی در البحر المحیط فی التفسیر، ج‏۱، ص ۲۴ ‏و‎ ‎تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، ج‏۷، ص ۱۸۵و و نیشابوری در تفسیر غرائب‌القرآن ورغائب الفرقان، ج‏۲، ص‌‏۲۲۵-۲۲۱و سیوطی در الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏۲، ص ۶۰؛ از منابع حدیثی معتبر اهل سنت، مانند کتاب ‏سنن ابن‌ماجه و  ده‌ها نفر از صحابه گزارش نموده است؛ ثعلبی نیز الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ج‏۳، ص ‌‏۱۶۳و... به این حدیث تصریح نموده‌اند که فاطمه(س) نیز به‌عنوان عترت، یکی از ثقلین و  هم‌وزن قرآن است؛ حرمتی که ‏پیامبر(ص) برای فاطمه(س) می‌نمود، همچون حرمت قرآن بود. ‏

  ‌‏۳. فاطمه بهترین بانوی دوعالم

روایت دیگر که رسول‌الله(ص) در باره جایگاه رفیع معنوی حضرت فاطمه(س) فرمود: فاطمه بهترین زنان دو عالم است؛ ‏افضل از همه بانوان جهان و از مقام عصمت کبری برخوردار بوده و  از هر حیث نسبت به بانوان جهان برتری دارد و ‏الگوی زنان بعد از خود است؛ فاطمه سیده زنان عالمین است.‏

  ‌‏۴. فاطمه(س) همتای علی(ع) در علم و منزلت

‏چنانکه در روایات فراوان آمده است، حضرت زهرا(س) تنها بانویی بود که در شأن همسری امیرمؤمنان(ع) بود و  اگر ‏علی نبود، برای زهرا کفوی نبود. این روایت و روایت‌های دیگری که در منابع حدیثی درباره مقام و  فضیلت ‏حضرت زهرا(س) آمده است، همه نشان‌گر این است که این بانو فضایل و  مقام معنوی و  علمی بسیار بالایی داشت. از ‏نظر علمی در حدّی بود که سایر ائمه(ع) در آن درجه قرار داشتند. اگر آن بانو هم‎کفوی غیر از علی نداشت، این ‏حقیقت بیان‌گر عظمت علمی حضرت زهرا(س) است. از امام صادق(ع) نقل شده که سؤال فرمود: ‏آیا می‎دانید تفسیر کلمه «فاطمه» چیست؟ راوی گوید: خیر مولایم؛ مرا به تفسیر آن آگاه فرمایید؛ فرمود: یعنی که ‏شرّ و  بدی در و جود او راهی ندارد و  اگر برای همسری این بزرگوار علی نبود، تا قیامت کسی هم‌شأن ایشان ‏نمی‎شد. ‏مقام علمی و معنوی آن‌حضرت نیز چونان علی(ع) بعد از پیامبر(ع) سرآمد تمام بشریت است. ‏

  ‌‏۵. علم او علم لدنی

‏اگرچه روزگار او پس از رسول‌الله(ص) چنان تیره شد که مجال تجلی علمش نبود، با توجه به آنچه از معرفت ‏و معارف الهی به دست رسیده، از جمله چند خطبه و گوشه‌هایی از علوم آن حضرت، جایگاه علمیش معلوم است. ‏چنانکه در این‌باره فرزندش فرمود، «الله لقد فطمها الله تبارک وتعالی بالعلم وعن الطمث بالمیثاق»‏؛ ‏خداوند آن بانو را از علم مملو ساخت و  از ناپاکی‌های زنان در عالم در منع و مبرّا کرد.‏

‏«به‌خدا سوگند! خداوند متعال آن‌حضرت را به‌قدری در علم و سعت و  ظرفیت داد و از علم بشری بی‎نیاز ‏نمود که  هرگز نیازی به آموختن از دیگران نداشته باشد؛ زیرا پدرش(ص) اولین معلم اسلام است و آخرین پیامبر است ‏که خداوند او را با دین کامل و  کتاب آسمانیش به سوی بشریت فرستاد.»

هم‌چنان‌که علی(ع) می‎فرمود: «بپرسید از من از هر چیزی که نمی‎دانید و  از هر چیزی که می خواهید؛ زیراکه در ‏این سینة من علومی انباشته شده که از پیامبر(ص) فرا گرفته‎ام و  همواره دنبال مردمی هستم که لیاقت داشته باشند، تا آن ‏را به آنها بیاموزم. فاطمه نیز از این مقام رفیع علمی برخوردار بود؛ چون هم‌شأن با علی در تمام فضایل معنوی و  ‏علمی بود. اگر ما در خطبه آن‌حضرت که درباره دفاع از و لایت که در مسجد ایراد فرمود، خوب تأمل کنیم، ‏خطبه‎اش را هم‎سنگ خطبه‎های امیرمؤمنان(ع) خواهیم یافت.‏

علامه مجلسی(ره) درباره تفسیر حدیث امام باقر(ع) که فرمود: «...فطمها الله بالعلم...»‏ گفته است:

یعنی به‌سیب کثرت علم از جهل بریده شد و  به‌قدری علم دارد که جهالت هرگز در آن راه ندارد و  از آغاز ‏آفرینش برخوردار از علوم ربانی شده؛‏ بنابراین با توجه به این‎که آن‌حضرت، تنها دختر پیامبر اکرم(ص) بوده است که ‏فرزندانش امامان معصومی چون حسن و  حسین(ع) هستند که هریک معدن و  مخرن علوم الهی بودند، در حضور آن ‏بانو تعلیم و  تربیت دیده بودند.‏