عید قربان، عید آزمون الهی

قرآن در آیه 27 سوره مائده به این موضوع اشاره کرده و می فرماید: « وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّکَ  قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ؛ و بخوان بر آنها به حقیقت حکایت دو پسر آدم (قابیل و هابیل) را، که چون تقرب به قربانی جستند از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد. (قابیل به برادرش هابیل) گفت: البته تو را خواهم کشت. (هابیل) گفت: بی‌تردید خدا (قربانی را) از متقیان خواهد پذیرفت.».

همچنین در آیات 102 تا 107 سوره صافات به یک واقعه بی نظیر تاریخی اشاره شده است، آن زمان که حضرت ابراهیم از سوی خداوند مورد آزمایشی دشوار قرار گرفت و به ایشان وحی شد که که فرزند خود یعنی حضرت اسماعیل را قربانی کن. ابراهیم خلیل الله این بار نیز، همچون آزمایش های پیشین سر تسلیم در برابر اراده خداوندی فرود آورد و اطاعت کرد و خداوند نیز قوچی فرستاد تا به جای فرزندش قربانی کند و سنتی برای آیندگان در مراسم حج و سرزمین منا و برای تمام جهانیان به جای ماند.

« وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبِینُ وَ فَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ؛ ما ندایش دادیم؛ ای ابراهیم، خوابت را به حقیقت پیوستی و ما نیکوکاران را چنین پاداش می دهیم، این آزمایشی آشکارا بود، و او را به گوسفندی بزرگ باز خریدیم.»

در نهم ذی الحجه، یک روز پیش از عید سعید قربان، مسلمانان با خواندن دعای عرفه که منسوب به امام حسین می باشد، به شناخت خود نزدیک تر می شوند و از درگاه احدیت طلب آمرزش می کنند و در روز دهم ذی الحجه، با ذبح حیوان در واقع بخش حیوانی وجود خود را به مسلخ می برند و آمال دنیوی و نفسانی خود را قربانی می کنند و بدین طریق به رحمت الهی نزدیک تر می گردند و خانه دل را از هر چه غیر اوست پاک می سازند.

همچنین خداوند در جایی دیگر در آیه 37 سوره حج، قربانی کردن را نشانه ای از تقوا می داند و می فرماید:« لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوى‏ مِنْکُمْ کَذلِکَ سَخَّرَها لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‏ ما هَداکُمْ وَ بَشِّرِ الْمُحْسِنینَ؛ هرگز [نه‏]گوشت‌هاى آن‌ها و نه خون‌هایشان به خدا نخواهد رسید، ولى [این‏]تقواى شماست که به او مى‌‏رسد. این گونه [خداوند]آن‌ها را براى شما رام کرد، تا خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده به بزرگى یاد کنید، و نیکوکاران را مژده ده.»

از دیگر دلایلی که بر قربانی کردن تاکید شده است اطعام فقرا است. خداوند در آیه 36 سوره حج می فرماید:« فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ؛ از گوشت‌هایی که قربانی می کنید هم خودتان میل نمائید، هم به قانع و معتر بدهید». در این آیه که نشان از بینش وسیع و رحمت بی منتهای الهی دارد، مقصود از قانع، فقیری است که به آنچه می گیرد، قانع است و معتر، فقیری است که علاوه بر تقاضای کمک اعتراض هم می کند. در واقع خداوند در این آیه بیان می دارد که در اطعام فقرا، در بند تواضع و نوع برخورد فقیر نباشید و بی حساب در راه خدا ببخشید.

در روایات و احادیث فراوانی از ائمه معصومین(ع)، بر فضیلت عید قربان و سنت قربانی کردن بسیار تاکید شده است. از امام جعفر صادق(ع) نقل شده است که پیامبر خدا (ص)فرمودند:" هر کس این چهار شب را شب زنده دارى کند، بهشت براى او واجب است: شبِ ترویه، شب عرفه، شب عید قربان و شب عید فطر"

امام علی(ع)نیز در رویاتی دیگر بیان می دارند:" شنیدم رسول خدا(ص) روز عید قربان، خطبه می خواند و می فرمود: امروز، روز «ثجّ» و«عجّ» است. ثجّ، خون قربانی هاست که می ریزید. پس نیّت هرکس صادق باشد، اولین قطره خون قربانی او کفّاره همه گناهان اوست، و «عجّ»، دعاست. پس به درگاه خداوند دعا کنید، قسم به آن که جان محمّد(ص) در دست اوست، از اینجا هیچ کس بر نمی گردد، مگر آمرزیده شود، جز کسی که گناه کبیره نجام داده و بر آن اصرار ورزد و در دل خود، تصمیم بر ترک آن ندارد ."

پایگاه اطلاع رسانی حوزه نمایندگی ولی فقیه در هلال احمر