شور عاشورایی مقبل اصفهانی

این کتاب دربردارنده اشعار آقامحمد شیخا معروف به مقبل اصفهانی یکی از شاعران متعهد و معتقد شیعی قرن دوازدهم و اواخر حکومت صفوی در ایران بوده و مدرس در مقدمه‌ای خواندنی به زندگی و سپس شرح اشعارش پرداخته است و تمام 15 نسخه موجود از اشعار این شاعر را مورد بررسی قرار داده و در نهایت از شعرهای ارائه شده هم نسخه‌ خوبی ارائه کرده است.

او درباره انتخاب اشعار مقبل گفت: این شاعر پس از محتشم کاشانی پایه‌گذار شیوه‌ای تازه در مرثیه سرایی است که به آن واقعه‌سرایی می‌گویند، اهمیت مقبل در همین کارش است و شاعران بسیاری هم پس از او از شیوه‌اش استقبال کرده و به واقعه‌سرایی پرداخته‌اند.

به گفته این پژوهشگر، مقبل اصفهانی، پایه‌گذار شیوه‌ای تازه در مرثیه‌سرایی (پس از محتشم کاشانی) است که به آن «واقعه‌سرایی» می‌گویند و اهمیت مقبل در همین است، شیوه‌ای که پس از او شاعران بسیاری استقبال کردند و واقعه سرودند. نکته جالب و مهم دیگر این است که این اشعار، بیش از آن که ارزش مکتوب داشته باشد، به‌ عنوان میراث مرثیه شفاهی نیز مطرح است، چراکه برای خوانش و « اجرا» - آن هم به خوانش و بیان خودِ سراینده - در محافل سوگواری محرم سروده می‌شده و خودِ مقبل، واقعه ها را در مجالس عزاداری می‌خوانده است. بنابراین «واقعه‌خوانی» را نیز باید در کنار واقعه‌سرایی در نظر بگیریم که شاید بتوان آن ‌را گونه‌ای از «نقالی» دانست.

زبان مقبل، هم گاهی پیچیدگی دارد و هم سادگی. پیچیدگی‌اش در استفاده از اصطلاحات مربوط به دانش‌هایی مثل نجوم و فلسفه و طب و موسیقی است؛ و سادگی‌اش در روان بودن روایت واقعه‌ها مبتنی بر فهم مخاطب عام.

مدرس اهمیت اصلی این سروده‌ها را در این می‌داند که بخشی از میراث شفاهی ایران در مرثیه هستند و خود مقبل هم در ایام ماه محرم آن‌ها را در مجالس عزاداری امام حسین (ع) می‌خوانده است.

مدرس با تاکید بر این نکته اظهار کرد: با این حساب، «واقعه‌خوانی» را نیز باید در کنار واقعه‌سرایی در نظر بگیریم که شاید بتوان آن‌ را گونه‌ای از «نقالی» دانست.

این نویسنده با تأکید بر این‌که سروده‌های مقبل کاملاً مبتنی بر عواطف و احساسات است، گفت: در شعر مقبل هم مانند دیگر هم‌عصرانش احساسات بر بعد حماسی کار غلبه دارد، چراکه روزگار گذشته، عزاداری عاشورا مبتنی بر روایت احساسی و برانگیختن عواطف بوده است.

او در پایان «وحی بر توفان» را کتابی می‌داند که می‌تواند هرکسی را که دوستدار شعر فارسی و شعر مذهبی است راضی کند. مدرس گفت: مخاطب کتاب دانشگاهیان و غیردانشگاهیان هستند و هر دو می‌توانند به شرط علاقه به شعر فارسی و مذهبی از آن لذت ببرند، البته طبیعی است که خواندنش برای آنان که انس و آشنایی بیشتری با شعر دارند، حظّ دیگری دارد. اما در شرح و توضیح اصطلاحات و عبارات، سعی شده ساده‌ترین بیان به کار برده شود تا هرکسی با هرسطح دانش، بتواند معنا را دریابد.

«وحی بر توفان» توسط انتشارات سوره مهر، به شمارگان 1250 نسخه و در 580 صفحه در سال جاری منتشر شده و در فروشگاه های کتاب توزیع می شود.