تاریخی ماندگار بر تارک قلب مسلمانان

مباهله از نظر لغوی به معنی درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است، اما شهرت آن در اسلام به ماجرای مباهله پیامبر اسلام (ص) و مسیحیان نجران بر می گردد و در واقع سند محکم حقانیت دعوت رسول خدا (ص) است و از سوی دیگر نشان و دلیلی مستحکم بر فضیلت همراهان ایشان یعنی اهل بیت (ع) است.

مباهله رسمی قدیمی که برای رسول اکرم (ص) خاص بود

مباهله به معنای درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت بوده و بین دو طرف رخ می دهد و یکی از روش‌هایی است که در ادیان گذشته وقتی بحث و گفت و گو فایده نداشته، برای اثبات حقانیت خودشان درخواست می‌کردند که دو طرف با شرایط خاص بنشینند و از خدا بخواهند که دروغگوی آن ها و گروه باطل را از بین ببرد، این موضوع قبل از اسلام هم سابقه داشته، در زمان پیامبر (ص) و بعد از آن هم اتفاق افتاده است و از مختصات رسول اکرم (ص) نیست.

مباهله آقا رسول خدا (ص) خاص بود، به دلیل اینکه پس از ادعای پیامبری، مسیحیان منطقه نجران با پیامبر (ص) وارد بحث و گفت‌وگو شدند و شکست خوردند، اما شکست را نپذیرفتند و در ادامه بی نتیجه بودن بحث و گفت‌وگو از پیامبر (ص) خواستند که مباهله کنند، آن ها با خودشان گفتند که اگر ادعای پیامبری حضرت محمد (ص) راست نباشد، مباهله را نمی پذیرند، اما ایشان پذیرفتند و در روز مشخصی وعده دادند و حضور پیدا کردند.

بیست و چهارم ذی الحجه سال نهم هجری روزی بود که پیامبر با مسیحیان نجران وعده مباهله گذاشتند، آن ها با اعوان و انصار و جمعیت کثیری آمدند، اما رسول خدا (ص) به همراه امیر المومنین (ع)، فاطمه زهرا (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) حاضر شدند.

نماینده مسیحیان نجران وقتی که آمد و با پیامبر (ص) گفت و گو کرد، برگشت و به بزرگان گروهشان گفت؛ من چهره‌هایی دیدم از عظمت، ابهت و صلابت که احساس می‌کنم اگر از خدا بخواهد، کوه ها را از جای برکند، هر آیینه این اتفاق خواهد افتاد و توصیه کرد که اگر خواهان بقای مسیحیت هستید از مباهله انصراف دهید.

موضوعی تاثیر گذار در سرنوشت اسلام

مسیحیان وقتی که جلو آمدند، مشاهده کردند پیامبر (ص) با عده ای خاص آمدند، نه اعوان و انصار و جمعیت فراوان، متوجه حقانیت شده و با دیدن چهره های مبارک و نورانی ذوات مقدسه مقدسی پنج تن تسلیم شدند و در مقابل این که با دشمن خاتم پیامبران همراهی نکنند و جزیه حکومتی بدهند، رسول اکرم (ص) با آنها مصالحه کردند.

جریان مباهله در آیه ۶۱ سوره مبارکه آل عمران بیان شده و پروردگار متعال این مهم را یکی از موضوعات تاثیر گذار در سرنوشت اسلام مطرح می کند، جالب توجه است که امیر المومنین (ع)، فاطمه زهرا (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) افرادی هستند که همراه پیامبر (ص) تاریخ اسلام را با عزت و ابهت گره می‌زنند.

نکات ضروری برای سبک زندگی دینی از واقعه مباهله

یکی از درس های مباهله این است که اگر اسلام نیاز داشت، ما جان خود و عزیزانمان را فدای اسلام کنیم، در همین موضوع، هیئت مسیحیان نجرانی به ریاست سه نفر به نام عاقب، سید و ابوحارث وارد مباهله شدند، وقتی که پیامبر (ص) نشستند و عزیزان خودشان را نشاندند، روایت داریم که دو نفر از این سه نفر بلند شدند، از معرکه رفتند و فرزندانشان را بردند و گفتند اگر حضرت محمد (ص) به حق نبود، این گونه عزیزان خودش را برای مباهله حاضر نمی کرد، بنابراین باید بیاموزیم جایی که اسلام به مال، جان و حضور عزیزانمان نیاز دارد، دریغ نکنیم.

مباهله آنقدر در تاریخ جایگاه داشت که در روایات داریم، ذوات مقدسه معصومین (ع) از جمله امام حسین (ع) و امام کاظم (ع) به این موضوع افتخار می‌کردند و آن را یکی از افتخارات اهل بیت (ع) می دانستند. امام رضا علیه السلام در گفت و گویی با مامون از بیان فضائل امیرالمومنین (ع)، یکی از موارد افتخار را همین موضوع مباهله دانستند.

یکی دیگر از درس‌های مباهله این است که انسان برای اثبات حقانیت خودش به راه‌های مختلفی باید تمسک کند و پیامبر (ص) ابتدا با نجرانیان مکاتبه کردند، بعد حضوری بحث علمی و مناظره داشتند، حتی آنجایی که لازم شد، برای مباهله حاضر شدند، در همین جریان، سه برنامه برای دفاع از حقانیت اسلام را می بینید، بنابراین لازم است امروزه هم برای دفاع از حقانیت عقیده خودمان، راه‌های مختلف را تجربه کنیم و برنامه‌های مختلفی برای دفاع از آن داشته باشیم، اعم از کتاب، فیلم، سخنرانی، مباحثه، مناظره و حتی حضور در برخی میدان هایی که به ظاهر برای ما خطر دارد.

اهمیت نقش زنان و خانواده 

یکی دیگر از درس های بسیار مهم مباهله نقش زنان و تاثیر خاص حضور آنان در مقاطع حساس تاریخ است، از بین پنج نفری که حاضر بودند وجود صدیقه طاهره حضرت فاطمه سلام الله علیها به عنوان یک زن، نقش آفرین است و حتی حدیث کسا را که در کنار آیه مباهله قرار بدهیم، حضرت زهرا (س)، به عنوان محور این پنج تن مطرح هستند، این نشان می دهد که امروز هم زنان می‌توانند نقش مهمی در اعتلای اسلام و جمهوری اسلامی و حکومت اسلامی داشته باشند.

درس دیگر واقعه مباهله، نقش خانواده است، شما در این موضوع یک خانواده را می‌بینید که پدربزرگ، داماد، دختر و نوه ها در یک مقطع حساس حاضر هستند، این نکته دارد و آن این که توجه خانواده‌ها و ارزش‌هاست و حضور خانواده‌ها در مقاطعی است که حفظ ارزش‌ها را دارد.

در اسلام بنیان خانواده بنیانی ارزشمند است، خدا وقتی که می خواهد از ذوات مقدسه معصومین تعریف کند، آنها را به عنوان اهل بیت یاد می کند، به این معنی که آن ها اهل خانواده هستند، بنابراین این موضوع بسیار اهمیت دارد.

دعای خالصانه به درگاه الهی 

درس دیگر مباهله این است که برای دعا وتوسل و تضرع به درگاه الهی و جلب رحمت خداوند و حاجت روا شدن نیاز نیست که افراد زیادی باشند، بلکه گروه اندکی هم که مخلصانه دعا کنند، خداوند آنها را اجابت می کند، پیامبر (ص) در جریان مباهله با چهار نفر از عزیزان خودشان رفتند، نه با چهارصد یا ۴ هزار نفر که اگر می‌خواستند، این تعداد را همراه کنند برایشان کاری نداشت، اما موضوع این بود که تعداد افراد مهم نیست.

یکی دیگر از درس های مباهله همراه کردن کودکان و افراد کم سن در برنامه‌های مهم دینی و عبادی است، حساب امام حسن (ع) و امام حسین (ع) که معصوم زاده و خودشان هم جزو معصومان هستند، فرق می کند، اما پیام این جریان برای ما هم است و روایات ها تایید می کند که سفارش شده، بچه های خودتان را از خردسالی و سنین کم به اماکن مقدسه و مشاهد شریفه مثل زیارت امام معصوم (ع)، نماز جمعه یا مساجد و جماعات ببرید.

حجت الاسلام و المسلمین اصغری حسامیه

مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در هلال احمر سیستان و بلوچستان