مبانی ایدئولوژیک، اعتقادی و دســتورالعمل های رفتاری مکتب عاشــورا در زمینه تکامل انســان ها نقـش بنیادیــن دارد؛ همانطــور کــه دیــن مبین اسلام به عنوان یک تفکر، اندیشه و مکتب است که جنبه های اعتقادی آن باعث رشد انسان می شود.
مکتب عاشورا به لحاظ جنبه های اعتقادی دارای آموزه های بسیاری است، امام حسین(ع) برای خداوند متعال حرکت کرد؛ یعنی منافع مادی را در نظر نگرفت و هر آنچه بود خلوص و خدایی محض بود.
درس دیگر عاشورا رسیدن انسانها به قله تکامل است. امام حسین(ع) می فرماید حرکت ما، برای قدرت طلبی، ثروت و مال اندوزی نیست؛ بلکه می خواهیم نشانه های خدایی سر راه انسانها قرار گیرد و از بین نرود تا انسان ها بتوانند به سوی خداوند حرکت کنند. مکتب امام حســین(ع) می خواهد انســان ها به ســمت قله تکامل حرکت کنند؛ زیرا جاده پرپیچ و خم است، پس به نشانه هایی در این جاده نیاز داریم.
هجرت کردن درس دیگر عاشورا است. هجرت یکی از مهمترین اصول و ارزش های اسلامی اســت. وقتی محیط مناســب تکامل و پیشــرفت نیســت باید حرکت کرد. مهاجرت کردن کار آســانی نیســت و امام حســین(ع) نیز با وجود آگاهی از ســختی و مشــقت آن چنین تغییری را پذیرفت. کســی که هدف و ایده بزرگی دارد، دیگر انســانها را هم حرکت می دهد و خود هادی، رهنمون و پیشروی آنهــا می شــود و ســختی ها را بــه جــان می خرد؛ بنابرایــن بعد از مهاجرت، موضوع جهاد امام حســین(ع) مطرح اســت. جهاد در اسلام مراتب بسیار عمیق و متعــددی دارد؛ یــک نــوع جهــاد همــان اســت که همه مردم بــه آن توجه دارند و به معنای جنگیدن با دشــمن اســت؛ اما جهاد در نخســتین مرحله یعنی اینکه انســان با تمایلات خود بجنگد.
امام حسین(ع) مانند دیگر انسان ها تمایلات انسانی داشت. علاقه مند به خانواده و فرزند بود و آسایش و امنیت خانواده و بهره بری از امکانات این جهان را می خواست؛ اما کســی که هدف دارد و می خواهد حرکت کند و هجرت هم کرده، کوشــش، تلاش و جهاد با نفس می کند که بزرگترین جهاد و به تعبیر پیامبر(ص) جهاد اکبر است و آن را به انسان ها می آموزد. مکتب عاشورا هجرت کردن از یک موقعیت به موقعیت برتر و بهتر را می آموزاند. مکتــب عاشــورا می گویــد کــه اگــر انســان می خواهــد بــه موقعیت برتــر در هجرت برســد، باید تلاش و کوشش کند. نخستین مرحله کوشش این است که با آنچه تمایلات درونی است، درگیر شــود و آنها را تحت تأثیر قرار دهد و از بین ببرد و میل و خواســته اش فراتر از تمایلات شخصی و نفسانی باشد..
در مکتب حســینی عزت بشــری و کرامت انســان ها بســیار مهم اســت؛ امام حســین(ع) در روز عاشــورا بــه سیاهپوســتان هــم احتــرام می گذاشــت و آنهــا را ماننــد جوانــان هاشــمی که از خانواده هــای برتــر بودنــد می دانســت. لــذا بشــر امــروز می توانــد از ایــن نکات اســتفاده کند و بدانــد خــودش ارزش دارد و زیــر بــار ذلــت نــرود و این درســی اســت که انســان ها می توانند از عاشورا بگیرند.
عبدالحسین معزی
نماینده ولی فقیه در هلال احمر