در واقع دوران سالمندی و پیری به مانند دوران جوانی یا کودکی یکی از مراحل زندگی است اما شخص سالمند در این دوران دیگر شور و انرژی جوانی را ندارند، قوای جسمانی او به تحلیل رفته و میزان فعالیت های فیزیکی اش کاهش می یابد به همین دلیل است که بیشتر از پیش نیاز به نگاه پر مهر و احترام اطرافیان و فرزندان دارد و نباید خاطرش آزرده شود و یا مورد بی مهری قرار گیرد.
از سنت های پسندیده که در دین مقدس اسلام بر آن بسیار تاکید شده است، تکریم و احترام بزرگان و کهن سالان جامعه است تا آنجا که نبی مکرم اسلام (ص) فرمودند: "تکریم پیران مسلمان تعظیم خداوند است" و یا در جایی دیگر فرمودند:" هر کس فضیلت و مقام یک بزرگ را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد، خدای متعال او را از هراس و نگرانی روز قیامت ایمن می‌دارد".
در نگاه اسلام، سالمندان دنیایی از تجربه هستند و حضور آنان در خانواده و جامعه بهترین فرصت برای جوانان است تا ضمن رعایت حقوق آنان از تجارب و افکار گران بهای آنان استفاده کنند، باید ها و نباید های زندگی را فراگیرند و این گونه مسیر صحیح زندگی را بهتر بشناسند و در آن گام بردارند.
همان طور که گفته شد، در دین ما احترام به سالمندان وظیفه هر مسلمان است و بارها بر این مسئله سفارش شده است. حال اگر این سالمندان، پدر و مادر باشند، این وظیفه، بسیار سنگین‌‌تر است.
در قرآن کریم، نیکی به پدر و مادر بدون فاصله بعد از مسئله یکتاپرستی و توحید مطرح شده است. همچنین هرگونه برخورد تند و یا پرخاشگرانه نسبت به پدر و مادر به شدت نهی شده است. این موضوع در سوره اسراء آیه 23 و 24 به صراحت بیان می شود:"وَقَضَی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیاهُ وَبِالْوَالِدَینِ إِحْسَاناً إِمَّا یبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیماً وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیانِی صَغِیراً؛ پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید هر گاه یکی از آن‌ها و یا هر دوی ایشان نزد تو به سن پیری برسند أف به آنان مگو و بر سر ایشان فریاد مزن و آنان را از خود مران و با سخنان محترمانه با آن دو سخن بگو. و بال تواضع و مهربانی را برای آن‌ها فرود آور و بگو پروردگارا بدیشان مرحمت فرما همان گونه که آنان در کوچکی مرا تربیت و بزرگ کردند."
از دیگر وظایفی که فرزندان در قبال پدر و مادر خود دارند می توان به برخاستن از روی احترام به هنگام ورودشان، بوسیدن آنان، جلوتر از ایشان راه نرفتن، خدمتگزاری به آنان، مراقبت در زمان پیری و کهولت، دعا برای سلامتی و آمرزش آن ها و برآورده ساختن نیاز های مادی و معنوی ایشان اشاره کرد.
از نظر عقلی و وجدانی نیز، پدر و مادری که تمام عمر خود را در راستای رشد و شکوفایی فرزندان صرف نموده اند نه تنها لایق احترام هستند بلکه باید خدمت های آن ها جبران و نیازهای ایشان رفع گردد. اسلام حتی به فرزندی که پدر و مادرش به او ظلم کرده اند هم اجازه رفتار ناشایست را نمی دهد. امام رضا در این باره می فرماید: "آن کس که با چشم بغض و کینه به پدر و مادرش که حتی به او ستم کرده اند، بنگرد نمازش نامقبول است".
آیات و روایات متعدد دیگری نیز وجود دارند که بر وجوب و لزوم تکریم والدین در هر شرایطی دلالت دارند. در اینجا به اختصار به چند مورد اشاره می‌کنیم:
"و اذ اخذنا میثاق بنی‌اسرائیل لاتعبدون الّا الله و بالوالدین احسانا ...؛ و (به یاد آورید) زمانی را که از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم که جز الله را عبادت نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید.» (سوره بقره آیه 83)
- امام صادق(ع): " پدر و مادر سه حق بر فرزند خویش دارند:
- در هر حال سپاسگزار و شاکر آن‌ها باشد.
- در آنچه به آن امر و یا از آن نهی می‌کنند، مطیع آنان باشد. مگر اینکه موجب معصیت پروردگار شود.
- در آشکار و نهان، خیرخواه و دلسوز آنان باشد."
- امام رضا(ع):"خشنودی پدر و مادر رضای خداوند است و خشم الهی در غضب ایشان است."
اگرچه در جامعه امروز ما سالمندان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند، اما گاهی اوقات مورد بی مهری فرزندان و اطرافیان خود قرار می گیرند و از محیط گرم خانواده محروم می شوند. افرادی که با بزرگان خود اینگونه رفتار می کنند این موضوع را نباید از خاطر ببرند که به طور حتم برخوردشان از چشم فرزندانش دور نمی ماند و آن‌ها نیز همین روش را به کار خواهند بست. بر این اساس امام علی(ع) فرمودند :" به پیران احترام بگذارید تا کودکانتان به شما احترام گذارند".
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نمایندگی ولی فقیه در هلال احمر