خدمت به انسان و ادبیات داستانی

چندی پیش جمعی از داستان‎نویسان و اهالی ادبیات داستانی کشور در نشست هم‎اندیشی «امداد و ادبیات» که به دعوت معاونت فرهنگی و امور آموزشی و پژوهشی حوزه نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر برگزار شد شرکت کرده و درباره ظرفیت‎های ادبیات داستانی و نسبت آن با اهداف و برنامه‎های بشردوستانه این جمعیت گفتگو کردند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حوزه نمایندگی ولی فقیه در هلال احمر، مجید قیصری، علی اصغر عزتی پاک، محمدرضا شرفی خبوشان، ابراهیم اکبری دیزگاه، امیر خداوردی، مهدی کفاش، میثم امیری، مهدی کرد فیروزجایی، محمدقائم خانی، مجید استیری، یاسر احمدوند، محمد مهدی بیگلری و خانم عبدالحسینی در این جلسه که با حضور حجت الاسلام و المسلمین معزی نماینده ولی فقیه در هلال احمر تشکیل شد حضور داشتند.

حجت الاسلام والمسلمین معزی در این جلسه هم اندیشی با اشاره به جریان روشنفکری قبل از انقلاب که معتقد بودند مسلمانان توانایی و استعدادی برای شکوفایی ندارند، خاطرنشان کرد: ۴۰ سال از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران گذشته و خیلی از توفیقات به دست آمده که متاسفانه عده‌ای توان و طاقت باورش را ندارند. دشمن نمی‌خواهد بپذیرد که انقلاب اسلامی ایران در جهان تحول ایجاد کرده است. دوران کنونی با ایام پیش از انقلاب بسیار متفاوت است، بعضی‌ها معتقد بودند که مذهبیون و مسلمانان توان انجام کاری را ندارند و نگاه‌شان به مردم مسلمان اینچنین بود.

نماینده رهبر معظم انقلاب در هلال احمر افزود: این گروه حرف‌ها و آرمان‌های خود را به وسیله‌ ابزار هنر و ادبیات همچون قصه، داستان، رمان و شعر به مردم منتقل می‌کردند. در آن زمان مذهبیون نقش کمرنگی در حوزه‌ ادبیات داشتند و اکثر نویسندگان افراد پشت کرده به دین بودند و به طور کلی قبل از انقلاب بچه مذهبی‌ها در این حوزه‌ها فعالیت خاصی نداشتند.

وی ادامه داد: اما بعد از انقلاب ادبا و شعرای بزرگی همچون سید مهدی شجاعی، علی موسوی گرمارودی، سید حسن حسینی و دیگران به بهترین شکل ظاهر شدند و آثارشان در جامعه غوغایی به پا کرد. این مسئله نشان داد که مذهبی‌ها نیز می‌توانند. اما نکته‌ای که هرگز نباید فراموش کنیم این است که همیشه اندازه‌ خودمان را حفظ کنیم و باور غلط در ما شکل نگیرد. خودباوری خوب است اما به همان اندازه، عُجب و غرور برای انسان آفت است. کار کنیم؛ تلاش کنیم و زحمت بکشیم اما خودمان را بی‌اندازه بزرگ نبینیم.

حجت الاسلام و المسلمین معزی در پایان یادآور شد: دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در حوزه انسان و انسانیت ورود کرده‌اند. هلال احمر نیز با توجه به ظرفیت عظیم خود این فرصت را قدر می‌داند که به انسان و انسانیت خدمت کند. الحمدلله بعد از انقلاب رشد خوبی در حوزه ادبیات رخ داده که بلاشک یکی از مهم‌ترین دلایل این رشد، توجهات بی‌بدیل مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بوده ‌است. استقبال ایشان از شعر و ادبیات مثال زدنی و قطعاً نقطه‌ امیدی برای همه هنرمندان، ادبا و شعر است. دیدار اخیر ایشان با نویسندگان، شعرا و طنزپردازان مصداق عینی این حمایت و پشتیبانی است.

در ادامه، گزیده‎ای از اظهارنظرها، دغدغه‎ها و پیشنهادهایی که در این نشست از سوی مدعونی مطرح شد ارائه می گردد.

همسویی امداد و ادبیات

از جمله مواردی که برگزارکنندکان و نویسندگان حاضر در این نشست بر آن تاکید و اتفاق نظر داشتند اشتراک افق و همسویی ادبیات با ماهیت، اهداف و برنامه‎های نهاد مردمی جمعیت هلال احمر با حوزه ادبیات و به‎خصوص داستان بود. چنانچه اشاره شد اهداف چهارگانه و اصول هفت‌گانه‌ جمعیت هلال احمر همان ادبیات است و این بسیار ارزشمند و قابل تأمل است. این نشان می‎دهد که اهالی ادبیات چقدر به فعالیت‎های نهادی چون جمعیت هلال احمر نزدیک‎ هستند و جا دارد که این ارتباط بیشتر و گفتگوها عمیق‎تر شود.

برای این‌که بتوانیم موضوع و مطلب مهمی را در کوتاه مدت و سریع در جامعه فراگیر کنیم، باید از هنر فیلم استفاده شود اما آن چیزی که عمیق و ماندگار است، قصه و داستان است.

همواره در هلال احمر صحبت از نیکی‌ها، اخلاقیات و فضیلت‌هاست. وقتی می‌گوییم جمعیت هلال احمر، در واقع به قشرهای متفاوت و تعداد زیادی از مردم اشاره می‌شود. حال باید نویسنده بتواند این خدمات و فضایل را به‌گونه‌ای به جامعه بشناساند تا این روحیه‌ ایثار و فداکاری فراگیرتر شود. باور این‌که مردم چگونه می‌توانند در کنار هم و با همراهی یکدیگر، با همکاری نهاد بزرگی همچون هلال احمر مشکلی را برطرف کنند، بسیار ارزشمند است. بهترین مدلی که می‌تواند این هدف را به سرانجام برساند، رمان و داستان است.

تشکیل بانک ایده

ایجاد بانک ایده پس از آن مطرح شد که هلال احمر و رخدادهایی که در آن حضور دارد را به معدن سوژه تشبیه کردند و بر ضرورت استخراج سوژه‎ها از این معدن تاکید شد. باید کارگروهی تشکیل شود که فقط روی سوژه‌ها و ایده‌ها کار کند. در واقع بانک ایده خلق می‌شود که بتواند محتوای مناسبی را در اختیار نویسندگان و داستان نویسان قرار دهد. اقدام معاونت فرهنگی برای پرداختن به این امر مهم، قابل تقدیر و ستایش است. هلال احمر باید از سوژه‌های انسانی مراقبت کند و اجازه ندهد این سرمایه‌ها گمنام بمانند.

البته در مورد شیوه‎های مختلف سوژه‎یابی و و نوع کشف موقعیت‎ها، بحث و روش‎های مختلفی پیشنهاد شد و ضمن تایید ضرورت ایجاد بانک ایده، خلق اثر ماندگار منوط به کشف موقعیت و سوژه توسط نویسنده عنوان شد.

حضور در صحنه

در حوادث و اتفاقات مهم و فراگیر، حضور یک نویسنده در تیم اعزامی هلال احمر می‌تواند پیشنهاد خوبی باشد. فرقی نمی‌کند در قالب داستان باشد، روایت یا تک‌نگاری؛ حضور نویسنده در موقعیت، بسیار مهم است تا مطالب، مطابق واقعیت باشد و بتواند حس لحظه را در کوتاه‌ترین و بهترین حالت ممکن منتقل کند. حضور او باعث می‌شود حق مطلب در مورد سوژه‌ها ادا شود. اولین چیزی که در حوادث، حادثه‌دیدگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، یاس و افسردگی است که به کمک قصه و داستان نباید اجازه دهیم این یاس و افسردگی عمیق و لایه‌دار شود.

روایت پیشینی و آینده‎نگرانه

به اهمیت روایت‎های پیشینی و به نوعی آینده‎نگرانه هم توجه شد. مشکل رایج در این فضا ساختن ایده‌ها و پرداختن به سوژه‌ها بعد از وقوع حادثه است؛ در حالی‌که ممکن است اثرگذاری مورد نظر را نداشته باشد. اگر ما به قبل از حادثه توجه کنیم و به‌گونه‌ای به سوژه‌ها بپردازیم که ذهن و روان مخاطب را برانگیزد، می‌توانیم در ضمیر ناخودآگاه و متعاقباً روی رفتار وی تأثیر بگذاریم و این اتفاق قطعاً همراهی او را به همراه خواهد داشت. پس باید به سمتی برویم که پیش از وقوع حوادث، ماجرا را ببینیم و آمادگی ذهنی و فرهنگی ایجاد کنیم.

کانون نویسندگان

با توجه به ضرورت‎هایی که در این جلسه عنوان شد، حجت‎الاسلام و المسلمین معزی پیشنهاد عضویت نویسندگان و اهالی فرهنگ را در جمعیت هلال احمر ارائه نمودند و تاکید کردند: همان‌طور که پزشکان، طلاب و معلمان در جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران حضور دارند، می‌توان از نویسندگان نیز دعوت به عمل آورد که عضو افتخاری و داوطلب هلال احمر شوند. ایجاد گروه نویسندگان داوطلب که دغدغه‌ دینی و انقلابی دارند، پیشنهاد قابل بررسی است که می‌تواند سرمنشا خیر و برکت شود.

نماینده ولی فقیه در هلال احمر افزود: هلال احمر در این سال‌ها از دید عقل عملی به خوبی عمل کرده ‌است و اگر گروه نویسندگان را تشکیل دهیم، ایشان می‌توانند عقل نظری امدادگری هلال احمر باشند.

در این راستا دعوت از اهل فکر و اندیشه پیشنهاد شد. اهمیت دادن به تامل، فکر و اندیشه باید در اولویت امور باشد. ایشان باید ما را در رساندن به فهم مشترک در مورد مفاهیم و واژه‌ها کمک کنند. این‌که یاری‎گری به چه معناست؛ بی‌طرفی و بی‎غرضی یعنی چه و کرامت انسانی دقیقا به چه مفهومی اشاره دارد؟

شناساندن هلال احمر به دوستداران خدمت

در ابتدای این نشست یاسر احمدوند معاون فرهنگی حوزه نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر، ضمن اشاره به هدف از برگزاری این‎گونه نشست‌ها گفت: یکی از مهم‌ترین اهداف این گردهمایی‌ها، شناساندن هلال احمر و وظایف آن به جامعه، مخصوصاً با ابزار فرهنگ و هنر است و اهالی هنر و ادبیات باید به نحوی درگیر مسئله‌ هلال احمر شوند و به همکاری با این نهاد بشردوست بشتابند که زمینه‌های بسیاری برای همکاری وجود دارد.

این نهاد عمومی قدمت 100 ساله دارد و موقوفات آن بسیار قابل توجه است. جمعیت هلال احمر از قبل از انقلاب تاکنون خدمات فراوانی را به مردم ارایه کرده است و بسیاری از امور عام‎المنفعه در کشور را هلال احمر انجام می‌دهد.

احمدوند اصول هفتگانه و اهداف چهارگانه جمعیت هلال احمر و صلیب سرخ را برشمرد و توضیح داد: حادثه سیل اخیر، ضرورت همکاری‌های دو جانبه‌ فرهنگی و هنری را بیشتر به ما نشان داد. ما کشوری پرحادثه هستیم اما متاسفانه توجه ویژه ای به این موضوع نشده است. دوستان هنرمند باید ذهنشان درگیر ماجرا شود؛ به شیوه‌ای که باید به درجه‌ای از کیفیت برسیم که آثار ما اثرگذاری ویژه‌ای داشته باشد؛ کما اینکه در این سیل، الحمدلله خیلی از دوستان حضور داشتند که از هنر خود در راه خدا و خدمت به مردم سیل زده استفاده کردند.