بر اساس این طراحی باید برخاستن از خواب انسان، همزمان با طلوع خورشید باشد و به خواب رفتن او، با غروب خورشید صورت پذیرد که امروزه، اغلب اوقات رعایت نمی شود و صدمات جبران ناپذیری به سلامتی افراد وارد می کند و به همین دلیل است که ما باید بر طبق طبیعت خود رفتار کنیم و سحرخیز باشیم.
سحرخیزی، شاید برای بسیاری از افراد یک تصمیم دشوار باشد اما مطمئنا ذکر فواید فراوانی که برای سلامتی انسان دارد، می تواند انگیزه ای مناسب برای شروع این حرکت باشد.
در ادامه به چند مورد از فواید ثابت شده آن در علم پزشکی اشاره می شود:
کاهش بیماری های قلبی
بدون شک به اندازه کافی خوابیدن و صبح زود برخاستن، اجازه نمی دهد که فرد ساعات طولانی با حالتی ثابت بخوابد. امروزه در علم پزشکی ثابت شده است فردی که ساعات طولانی با حالت ثابتی می‌خوابد در معرض بیماری‌های قلبی به ویژه بیماری گرفتگی رگ ها قرار می‌گیرد. زیرا اگر خواب برای مدت زیادی طولانی شود؛ موجب ته نشین شدن مواد چربی بر دیواره رگ‌های شریانی قلب و سپس بروز حملات قلبی می‌شود.
کاهش خطر سرطان
براساس پژوهش‌های انجام شده در مرکز پژوهش‌های ملی قاهره، سحر خیز بودن موجب فعال شدن به موقع کار سلول‌های بدن و همچنین تنظیم هورمون‌ها و افزایش گردش خون می شود که همین موضوع از پیدایش و رشد تومورهای سرطانی جلوگیری می‌کند. همچنین بر اساس این پژوهش ها زمان ادای نماز صبح بهترین زمان برای بیداری و شروع فعالیت اعضای بدن است.
جذب ویتامین بالا
نور آفتاب هنگام طلوع به سرخی تمایل دارد و چنان که مشهور است این رنگ باعث تحریک اعصاب می‌شود و هوشیاری و قدرت تحرک انسان را بالا می‌برد. همچنین امروزه ثابت شده است که ساعات اولیه طلوع خورشید بهترین زمان برای جذب ویتامین D است که برای رشد جسم، سلامت پوست و روان انسان ضروری است.
تاثیر مفید بر دستگاه عصبی
پیش از طلوع خورشید در سحرگاه، بیشترین میزان گاز ازن در هوا وجود دارد؛ آن‌گاه به تدریج از مقدار آن کاسته می‌شود تا اینکه هنگام طلوع به کمترین حد خود می‌رسد. پزشکان از آثار درمانی شگفت‌انگیز این ماده در حیرت هستند به طوری که ثابت شده است این گاز تأثیر مفیدی بر دستگاه عصبی و فعالیت‌های فکری و جسمی انسان بر جای می‌گذارد و باعث می‌شود صبح زود اوج زمان فعالیت فکری و جسمی انسان باشد. همچنین اخیرا ثابت شده است که گاز ازن، یکی از مواد تشکیل دهنده‌ی اکسیژن موجود در لایه‌های بالایی زمین است که از برخی اشعه‌های زیان‌بار جلوگیری می‌کند.
کاهش استرس و افسردگی
همان طور که اشاره شد، نتایج تحقیقات گسترده علمی نشان می دهد سحرخیزی برای روح و جسم بسیار مفید است و عاملی برای آرامش اعصاب انسان، مانع افسردگی و بی‌حوصلگی است. دیر خوابیدن و دیر از خواب بیدار شدن، به دلیل برهم زدن تعادل هورمون ها و اجزای مختلف بدن باعث ایجاد استرس می‌شود که می تواند اختلالات زیادی در به خواب رفتن به وجود آورد که این خود یکی از عوامل مهم بروز افسردگی و خواب های ناآرام در شخص است. البته می توان با تلاش برای سحرخیزی این فشار و استرس را بر روی ذهن و بدن کاهش داد.
در ادبیات سرزمین عزیزمان ایران نیز به سحرخیزی و فواید آن بسیار اشاره شده است و همواره شاعران، در اشعار خود به دفعات بر این مهم، تاکید داشته اند و از سحرخیزی و شب زندهداری های خود یاد می‌کنند. غزل سرای بزرگ ایران، حافظ شیرازی به صراحت میگوید که هر چه دارد از سحرخیزی و شب زندهداری است و سحر را هنگام میعاد با دوست و دریافت الهام های غیبی می داند. به طوری که در یکی از غزلیات زیبایش که به صورت مستقیم به ارزش مقام شب زنده داری و سحرخیزی اشاره می کند، می گوید:
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
از یمن دعای شب و ورد سحری بود
صائب تبریزی:
دریاب اگر اهل دلی، پیشتر از صبح
چون غنچه ی نشکفته نسیم سحری را
عطار نیشابوری:
دوش در وقت سحر آهی برآوردم ز دل
در زمین آتش فتاد و بر فلک کوکب بسوخت
دین بزرگ و متعالی اسلام، به عنوان مرجعی دقیق و جامع، در همه ابعاد زندگی انسان، اعم از تعلیم، تربیت، عبادت، رشد مادی، معنوی و حتی خوردن و خوابیدن و به طور کلی در تمامی ابعاد زندگی انسان برنامه ظریفی در جهت ارتقاء روحی و جسمی انسان ارائه داده است و اگر انسان به دستورات خالق بی همتای خود به درستی عمل کند قطعا در مسیر رستگاری و کمال قرار خواهد گرفت، به همین دلیل است که در آیات و احدایث بسیار متعددی بر برتری وقت سحر و شکوه سحرخیزی و شب زنده داری به گونه ای آشکار اشاره شده است.
در اینجا با بیان چند آیه از قرآن کریم و سپس ذکر چند حدیث از ائمه اطهار (ع) اهمیت این موضوع از منظر دین اسلام بررسی خواهد شد:
«یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ، قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا، نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلًا، أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا »[سوره مزمل، آیات1 تا4]
ای جامه به خود پیچیده، شب را جز اندکی بپاخیز، نیمی از شب را یا کمی از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقت و تأمل بخوان.
«إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِیلً » [ سوره مزمل، آیه 6]
به یقین نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و گفتاری ماندگارتر است.
«أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّیْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا »[سوره اسراء، آیه 78]
نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاریکی شب به پا دار (یعنی نماز ظهرین را از اول ظهر و نماز عشائین را از بدو تاریکی شب به پا دار) و نماز صبح را نیز به جای آر که آن نماز به حقیقت مشهود است.
«کَانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ، وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ » [سورۀ ذاریات آیات 17و18]
(برنامه‌شان این بود که) اندکى از شب را مى‌خوابیدند و در سحرگاهان، استغفار مى‌کردند.
«تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ، فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ »[سوره سجده، آیات 16 و 17]
اینان (شبها)تن از بستر بر میگیرند و خدای خود را با بیم و امید میخوانند و از آنچه روزیشان کردهایم انفاق می‌کنند. هیچ کس نمیداند که چه روشنی چشمی برای آنان(نزد ما) نهفته است، این پاداش کاری است که می‌کنند.
«وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا » [سوره فرقان، آیه ۶۴]
و کسانیند که (بخش قابل ملاحظه‌ای از شب، و گاهی تمام) شب را با سجده و قیام به روز می‌آورند (و با عبادت و نماز سپری می‌کنند)
-پیامبر اکرم (ص): دو رکعت نماز صبح بیش از تمام دنیا و هرچه روی آن است ارزش دارد.
-حضرت علی (ع): خوابیدن قبل از طلوع آفتاب و قبل از نماز خـفـتـن پریشانـی و فـقـر میآورد.
-حضرت امام حسین (ع) خطاب به ابی حمزۀ ثمالی: پیش از طلوع آفتاب خواب مکن که من از برای تو دوست نمی دارم، زیرا که حق تعالی روزی بندگان را در این وقت قسمت می نماید و هرکه در این وقت درخواب است از روزی محروم می شود.
-امام جعفر صادق(ع): خواب بامداد روزی را منع، رنگ را زرد، و رو را قبیح می کند و این خواب شومی است. به درستی که حق تعالی روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید پس زینهار که در وقت نخوابید و فرمود که مرغ بریان و ترنجبین در این وقت بر بنی اسرائیل نازل می شد و هرکه در این وقت در خواب بود محروم می شد.
-امام حسین (ع) : سه چیز موجب حماقت می شود:
1) پر خوابی
2) پرخوری
3) پرحرفی
-همچنین از رسول خدا(ص) نقل است که: سه گروه از وسوسه‌های ابلیس و لشکریانش، در امان اند:
1) آنان که خداوند را یاد می‌کنند
2) کسانی که از بیم خدا، گریه دارند
3) گروهی که سحرگاهان استغفار می‌کنند.
در روایات در مورد پیامبر(ص) آمده است که آن حضرت پس از نیمه های شب از خواب برمی خاستند و به مناجات و راز و نیاز و انجام بخشی از نماز شب می پرداختند. سپس مجددا دقایقی به استراحت می پرداختند و دوباره از خواب برخاستند و به راز و نیاز و انجام بخش دیگری از نماز شب می پرداختند و به همین ترتیب چند بار تا اذان صبح، بر می خاستند و به عبادت می پرداختند.
شب زنده داری در ماه مبارک رمضان بیشتر از دیگر ایام سال مرسوم می باشد. در شب های ماه مبارک رمضان، هنگامی که همه به خواب رفته اند، آنان که عاشق معبود خود هستند برمی‌خیزند و با او به راز و نیاز می‌پردازند و سحرگاهان به ملاقات او می‌روند. همان طور که ذکر شد، آنقدر خیر وبرکت در بیداری شب برای یاد خدا وجود دارد که جای شک و شبهه باقی نمی‌گذارد که این سیره معصومین(ع) از مهم ترین خصوصیات اولیای الهی است.