این ها جملاتی بود که در غار حرا توسط جبرئیل امین و از سوی خداوند بر محمد (ص ) خوانده شد در حالی که او از خواندن و نوشتن چیزى نمى دانست، پس با صدایی لرزان و پر التهاب پرسید:"بخوانم ؟ چگونه بخوانم؟خواندن نمی دانم." بانگ امین خداوند او را به خود آورد و فرمود:"برخیز و به مردم بشارت بده و خدای خود را به پاکی یاد کن"، همچنین به او یادآور شد:"به جز پروردگار جهانیان هیچ کس و هیچ چیز نمی تواند برایت پناه و آرامش باشد." و این گونه رسالت سنگینی که محمد(ص) باید بر دوش می کشید بر خواندن و علم و آگاهی استوار شد.
به گواه تاریخ حضرت محمد مصطفی (ص ) در بیست و هفتم ماه رجب، سیزده سال قبل از هجرت و زمانى که بیش از چهل سال نداشت، از جانب پروردگار براى انذار و هدایت مردم به پیامبری نائل آمد تا دانش و آگاهی را به جای ظلمت و تاریکى بنشاند و برای هدایت انسان ها از هیچ کاری فروگذار نکند و همان طور که به او امر شده بود، می بایست بر این ماموریت دشوار استقامت می کرد.
در دورانی که جهل و نادانى بر اجتماع انسان ها سایه افکنده بود و بسیارى از مردم در ناآگاهی به سر می بردند، سنت هاى غیراخلاقى و مفسدانه رواج فراوانی داشت، مفهوم آزادى و استقلال برای مردم ناآشنا بود، ظلم و ستم بیداد می کرد و نظام سیاسى و اجتماعى تنها در قبیله ها پایه ریزى می شد محمد (ص) به رسالت مبعوث شد تا مهر بطلانی بر خرافه گرایی، هوس پرستی، برده داری،تبعیض های اجتماعی و جهل پیشگی زند. زمانی که خوش گذرانى و بی ارادگى در جامعه رواج داشت ، زنان و دختران از هیچ جایگاه اجتماعى برخوردار نبودند و تنها براى تطمیع مردان مورد استقبال قرار می گرفتند، پیامبر اسلام(ص) از مساوات برای مردم سخن گفت، به زنان ارزش بخشید و شخصیت اجتماعی و حقوقی داد و آن ها را از بی عفتی و دریدگی برحذر داشت.
رسول خدا (ص ) اصلی ترین وظیفه رسالت و نبوتش را تکمیل کردن ارزش های اخلاقى ذکر کرد و خطاب به مردم فرمود :" إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ" من مبعوث نشدم مگر براى کامل کردن اخلاق .(بحارالانوار صفحه382)
یکی از خصلت های ویژه پیامبر اکرم که موجب گرایش مردم به آیین اسلام می شد نرم خویی و مهربانی ایشان بود. همان طور که در قرآن کریم بیان شده است: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک. پس به برکت رحمت الهی، با آنان نرم خو شدی و اگر تندخو و سخت دل بودی، قطعاً از پیرامون تو پراکنده می شدند.»(سوره آل عمران آیه 159)
دانش مبتنى بر وحى، سیماى آرام و چهره ى متین ،تواضع و خشوع بر مومنان و خشم و شدت براى کافران ، رافت و دلجویی با بیچارگان و درماندگان و یتیمان و تقدم در سلام ، ایجاد حقوق برابر براى همه و تثبیت فرهنگ آزادى در جامعه ، توجه به حقوق همسایه و تکریم بردگان و انجام صله رحم نیز از دیگر ویژگی های پیامبر اکرم بود که موجب جذب مردم به دین اسلام مى شد.
از اصلی ترین و مهمترین شعار های پیامبر در این مدت "قولوا لااله الا الله تفلحوا. بگویید خدایی نیست جز خدای یگانه تا رستگار شوید " بود که به واسطه آن مردم را به توحید فرا می خواند و به یکتاپرستی دعوت می نمود و مذاهب گوناگون را منسوخ اعلام می کرد.
یکی دیگر از اصولی که پیامبر(ص) بسیار بر آموزش آن پافشاری می نمود، اصل "ان اکرمکم عندالله اتقاکم. گرامی ترین و عزیزترین شما در نزد خداوند پرهیزگارترین شماست" بود که موجب تربیت بزرگ مردانی آزاده و پاک و قهرمان شد و همچنین کینه توزی و بی ایمانی را به فداکاری و اخلاص بدل ساخت.
البته بیان این نکته حائز اهمیت است که پیامبر اکرم در این راه مرارت های بسیار دید، یهودیان مدینه خاکستر بر سر ایشان می ریختند و جوانان طایف سنگباران می کردند، اما او همواره با گشاده رویی از آنان می گذشت و برایشان دعای خیر می کرد. از زمان بعثت پیامبر تا کنون روز به روز بر تعداد افرادی که به دین اسلام گرایش می یابند افزوده می شود و جامعه شناسان و مورخان، از همه جای جهان، همواره درباره عظمت این دین سخن می گویند تا جایی که «آلبرماله» مورخ معروف فرانسوی، می گوید: پس از ظهور اسلام، مرتدان ملت پرست شرق، به روی مسلمانان آغوش گشودند و در زیر لوای قرآن سعادتمند شدند.
ای آموزگار خوبی ها و نیکی ها! ای محمد! حیاتت، فروغ زندگی ابدی است. اخلاقت، چراغ حیات. رفتارت، الگوی زیستن. در این روز شریف مبعث، حسن خلق تو را یاد می کنیم و از آن سرمشق می گیریم و درس می آموزیم. زیرا برکت در نام توست و زندگی با عشق و محبت به توست که مبارک می گردد.