در آیات متعدد از زنانی نام برده شده است که نقش بزرگی در تاریخ زندگی پیامبران الهی داشتند و خداوند به بزرگی از آنها یاد کرده است.
"ایمان و عمل صالح" تنها معیاری است که در قرآن کریم به عنوان ملاک برتری و فضیلت انسان ها اعم از زن و مرد، ثروتمند و فقیر، کوچک و بزرگ، با سواد و بی سواد معرفی شده است. به همین جهت، زنان نمونه قرآنی، نه فقط الگو برای زنان جویای کمال، بلکه الگو و اسوه ای برای تمامی مومنان هستند.
در ادامه با ذکر آیاتی از قرآن کریم به معرفی برخی از این الگو ها پرداخته می شود:
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)
هرچند که در قرآن کریم به صراحت از حضرت زهرا(س) نام برده نشده است اما به گفته مفسران شأن نزول برخی از آیات، این بانوی بزرگوار است.
"إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِ لِرَبِّکَ وَ انحَرْ إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْترَ"-سوره کوثر آیه 1
"ای رسول ما به تو عطای بسیار بخشیدیم. پس براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن! دشمن تو قطعاً بریدهنسل و بىعقب است"
مفسران بزرگ شیعی روشن ترین مصداق برای کلمه کوثر که به معنای خیر کثیر است را، حضرت فاطمه زهرا(س) می دانند. بر اساس روایات معتبر، زمانی که کافران پیامبر را متهم به این کردند که نسلی از ایشان باقی نخواهد ماند، این آیه نازل شد و در آن گفته می شود: «ما به تو کوثر دادیم» و این «خیر فراوان» وجود مبارک حضرت زهرا است که به وسیله او، ذریه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در جهان انتشار یافت.
"فَمَن حاجّک فیه من بعد ما جاءَک فیه من بعد ما جاءَک من العلم فَقُل تعالَوا نَدعُ انبائنا و انباءَکم و نساءشنا و نساءکم و انفسنا و انفسکُم ثُمَّ نبتهل فنجعل لعنة الله علی الکاذبین"-سوره آل عمران آیه 61
"پس هر که در این باره پس از دانشی که تو را حاصل آمده با تو محاجه کند بگو بیاورید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیک خود را فراخوانیم؛ پس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم."
در این مباهله سرنوشت ساز پیامبر گرامی اسلام غیر از حضرت زهرا هیچ زنی را برای مباهله به همراه نداشت و خداوند برای تکریم وی، واژه‌ی «نسائنا» به کار برد. در تاریخ اسلام همواره در شرایط حساس زنان نیز در کنار مردان برای حفظ اهداف اسلامی در برابر دشمن ایستاده اند.
این آیات نشانگر مقام شامخ حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به عنوان الگوی زن نمونه و همچنین مهر تاییدی بر این مدعی که جنسیت در قرب و نزدیکی به خداوند تاثیری ندارد.
حضرت مریم(س)
حضرت مریم (سلام الله علیها) خود یکی از معجزات الهی به شمار می آید که بسیار مورد توجه خداوند متعال بوده است.
آیات متعددی در قرآن کریم به بررسی ابعاد شخصیتی و جایگاه حضرت مریم (سلام الله علیها) پرداخته است که نشان دهنده توجه ویژه خداوند به این معجزه الهی است. در اینجا به بیان شاخص ترین این آیات بسنده می شود:
"وَ إِذْ قَالَتِ الْمَلَئکَةُ یَامَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَئکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفَئکِ عَلىَ نِسَاءِ الْعَالَمِین"-سوره آل عمران آیه 42
"و(به یاد آورید) هنگامى را که فرشتگان گفتند: «اى مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برترى داده است."
"کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّى لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِساب"-سوره آل عمران آیه 37
"هر زمان زکریا وارد محراب او مىشد، غذاى مخصوصى در آن جا مىدید. از او پرسید: «اى مریم! این را از کجا آوردهاى؟!» گفت: «این از سوى خداست. خداوند به هر کس بخواهد، بى حساب روزى مىدهد."
این آیات به وضوح مقام عصمت و طهارت حضرت مریم را که موجب برتری ایشان بر زنان دوران خویش می شود را روشن می سازد. بر اساس این آیات حضرت مریم دارای چنان مرتبه ای از قرب است که به واسطه آن مورد خطاب ملائکه قرار می گیرد.
آسیه(س)
آسیه (سلام الله علیها) یکی دیگر از بانوانی است که تصویری با عظمت از او در قرآن ارائه شده است. آسیه همسر فرعون بود که با مشاهده معجزه موسی در مقابل ساحران به خدای یکتا ایمان آورد. هنگامی که فرعون از ایمان او با خبر شد بارها او را نهی کرد ولی این زن با استقامت هرگز تسلیم خواسته فرعون نشد.
قرآن کریم در توصیف او می فرماید:
"ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ ابْنِ لىِ عِندَکَ بَیْتًا فىِ الْجَنَّة"-سوره تحریم آیه 11
"برای کسانی که ایمان آورده‌ند، خدا همسر فرعون را مثل آورده، آن گاه گفت: پروردگارا پیش خود در بهشت خانه‌ای برایم بساز و مرا از فرعون و کردارش نجات ده"
این جملات آن قدر حساب شده و دقیق و سرشار از مضامین اخلاقی است که می‌تواند برای تمامی زنان و مردانی که گاهی فشارهای محیطی و خانوادگی را جوازی برای ترک اطاعت از خدا می دانند موثر واقع شود.
دختران شعیب (ع)
زمانی که حضرت موسی علیه السلام از مصر به سوی شهر مدین هجرت کرد، با دو دختر که به دلیل سالخوردگی پدرشان، خودشان گوسفندان را از آب چاه سیراب می کردند، رو به رو شد. در قرآن کریم بیان شده است که آن ها تا زمانی که مردان در کنار چاه در حال آب دادن به چارپایانشان بودند، در گوشه ای به انتظار می ماندند که نشان از حیا و عفت این دو بانو دارد. آن ها در پاسخ به حضرت موسی که علت این دوری گزینی را جویا شد، گفتند: "ما گوسفندان خود را سیراب نمی کنیم تا چوپانان همگی [حیوانات خود را آب دهند و] خارج شوند"
در این صحنه قرآن کریم می فرماید:
"فَجاءَتْهُ إِحْداهُما تَمْشی عَلَی اسْتِحْیاءٍ"-سوره قصص آیه 25
"یکی از آن دو [دختر] به سراغ او آمد، در حالی که با نهایت حیا گام برمی داشت."
این حیا و عفت مثال زدنی نشان از ایمان عمیق این دو بانو دارد همان طور که امام صادق علیه السلام می فرمایند: « ایمان ندارد کسی که حیا ندارد» (میزان الحکمه جلد2)
در قرآن کریم نمونه های دیگری هم از زنان یاد شده است که به واسطه ایمان و عمل صالح شان می توانند الگو و اسوه ای برای همگان باشند. این موضوع توجه خاص اسلام به مقام و منزلت زن و نقش ویژه وی در اجتماع را بیان می کند. به طور کلی در نظام فکری دین اسلام، زن جایگاهی رفیع و مسئولیت های بزرگی دارد، که اگر در جایگاه اصلی خود که همگام با ساختمان وجودی اوست، قرار گیرد، بسیاری از مشکلات خانواده و اجتماع حل می‌شود.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر