رمضان از اسماء الهی است که همواره مورد تکریم قرار گرفته و نقل است از امام محمد باقر (علیه السلام) که فرمودند :
"لا تقولوا هذا رمضان، و لا ذهب رمضان و لا جاء رمضان، فان رمضان اسم من اسماء الله عزوجل لا یجیی و لا یذهب و انما یجیی ء و یذهب الزائل و لکن قولوا شهر رمضان فالشهر المضاف الی الاسم و الاسم اسم الله و هو الشهر الذی انزل فیه القرآن، جعله الله تعالی مثلا و عیدا و کقوله تعالی فی عیسی بن مریم (علیهما السلام) و جعلناه مثلا لبنی اسرائیل.
امام علیه السلام فرمود: نگوئید این است رمضان، و نگوئید رمضان رفت و یا آمد، زیرا رمضان نامی از اسماء الله است که نمی رود و نمی آید که شی ء زائل و نابود شدنی می رود و می آید، بلکه بگوئید ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم، که اسم الله می باشد و ماه رمضان ماهی است، که قرآن در او نازل شده است و خداوند آن را همچون عید قرار داده همچنان که پروردگار بزرگ عیسی بن مریم (سلام الله علیهما) را برای بنی اسرائیل مثل قرار داده است.
در روایت دیگری از حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام) روایت شده که فرمود:
"لا تقولوا رمضانو لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ما رمضان "
شما به راستی نمی دانید که رمضان چیست و چه فضائلی در او نهفته است.
رمضان از مصدر «رمض » به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل معنا شده است، انتخاب چنین واژه ای به راستی از دقت نظر و لطافت خاصی برخوردار است، چرا که سخن از گداخته شدن است و شاید به تعبیری هم دگرگون شدن در زیر آفتاب گرم و سوزان نفس و جان مومنان و تحمل ضربات بی امانش نیز تعبیر گردد.
رمضان ماه تحمل شدائد و عطش است، عطشی که از آفتاب سوزان و گرما برمی خیزد.
عطش دیگر نیز حاصل از نفس سرکشی است که پیوسته می گدازد و سوزشش به راستی جبران ناپذیر است.
در مقایسه این دو سوزش دقیقا رابطه عکس برقرار است، بدین مفهوم که نفس سرکش با چشیدن آب، تشنه تر می گردد و هرگز به یک جرعه بسنده نمی کند و پیوسته آدمی را در تلاش خستگی ناپذیر جهت ارضای تمایلات خود وا می دارد اما از سوی دیگر، عطش ناشی از آفتاب سوزان سیری پذیر و قانع کننده است
و چه زیبا و همراه با لطافت ویژه مولوی این تشبیه والا را به کار می گیرد و می گوید:
آب کم جو تشنگی آور به دست
تا بجوشد آبت از بالا و پست
تا سقا هم ربهم آید جواب
تشنه باش الله اعلم بالصواب
زین طلب بنده به کوی حق رسید
درد مریم را به خرما بن کشید
سید حسین موسوی راد لاهیجی