بنابراین اگر فرهنگی قصد تهاجم داشته باشد، می تواند با استفاده از ابزارها و محصولات خود به راحتی درون جامعه نفوذ پیدا کند.
تاثیرات نآگاهانه کالاهای وارداتی
اگر چه پیش از ارائه محصول، مدت های زیادی روی آن و نحوه ارائه، شناخت ذائقه و سلیقه جامعه دریافت کننده کالا، کار کارشناسی صورت گرفته اما باید توجه داشت که در زمان عرضه، خود محصول باعث جذب مشتری و جلب خریدار می شود، نه انتشار مقاله و کتاب و ارائه مباحث تئوریک در سطح جامعه.
به عنوان نمونه می توان از فرهنگ عفاف و حجاب مثال زد. ممکن است کتاب ها یا مقالاتی در نکوهش حجاب در عرصه عمومی یا فضاهای مجازی انتشار پیدا کند، اما کمرنگ شدن فرهنگ عفاف ناشی از ارائه محصولاتی مثل لباس و روسری و کفش است که در مورد آن و نحوه استفاده از چنین محصولی، در شبکه های ماهواره ای و اینترنت تصاویری وجود دارد که با شیوه های تبلیغاتی ، باعث ترغیب جامعه برای استفاده از چنین محصولاتی می شود. کسانی که با چنین پوششی که تفاوت بسیاری با پوشش سفارش شده در قرآن و سنت دینی و ملی ما دارد، در سطح جامعه حضور پیدا می کنند، آگاهانه یا غیرآگاهانه مبلغ فرهنگ بدحجابی می شوند.
زندگی ماشینی و تغییر رفتار انسانی
وقتی زندگی به سمت ماشینی شدن حرکت کرد، رفتارهای انسانی هم تغییر کرد. ابزاری مثل گوشی های همراه باعث تسریع در ارتباطات اجتماعی شد و امکانی فراهم آورد که انجام کارها و تعاملات انسانی حداقل در فضای مجازی سرعت بیشتری به خود بگیرد اما در شرایط فعلی، این وسیله از حالت یک ابزار برای برقراری تماس تلفنی فراتر رفته و حتی در خصوصی ترین زوایای زندگی فردی وارد شده است. در حال حاضر گوشی های همراه مثل یک رایانه کوچک عمل می کنند که بسیاری از ارتباط های اجتماعی را سامان می دهند. اکثر مردم در خیابان و در وسایل حمل و نقل عمومی درحال استفاده از گوشی های خود هستند و با ارسال پیامک، اینترنت و پایگاه های اجتماعی گوناگون با دو یا چند نفر ارتباط برقرار می کنند. ارسال عکس و فیلم، مطلب و پخش شایعات و اطلاعات و اخبار درست و نادرست از جمله مواردی است که روزانه از طریق گوشی های همراه با آن مواجه هستیم. حین استفاده از فضای های مجازی متوجه ادبیاتی هستیم که به سمت و سوی خلاصه نویسی یا ناقص نویسی کلمات و واژگان پیش می رود و از حیث تکرار به صورت یک عادت شناخته شده در فضای مجازی درآمده و ادبیات نوشتاری را حداقل در فضای سایبری تحت تاثیر قرار داده است. اگر در گذشته انسان ها به طور معمول سعی می کردند هنگام عکس گرفتن حالتی رسمی به خود بگیرند، اما در شرایط کنونی بسیاری از عکس های ارسالی از طریق گوشی های همراه حالتی غیر رسمی و بعضا غیر متعارف دارند. دختران و پسرانی که ملاحظات محکمی برای رعایت مسائل شرعی درباره پوشش نداشتند، در کوچه و خیابان حد و حریم ها را رعایت می کردند، اما متاسفانه همان ها با عضویت در شبکه های اجتماعی بدون دغدغه به انتشار عکس های مکشوف و مطالب غیراخلاقی می پردازند. طبیعتا خیلی از افراد درگیر این شبکه ها می شوند و حتی اگر حضور فعال نداشته باشیم و صرفا خواننده یا پیگیر مطالب باشیم، باید در طول شبانه روز اوقات زیادی را به این موضوع اختصاص بدهیم؛ وقت هایی که می تواند صرف رسیدگی به امور خانه و خانواده یا انجام فعالیت های مفید برای خود یا دیگران شود. بنابراین یک وسیله و محصول فرهنگی و اقتصادی، این چنین زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است.
هشدار!
این سخن درستی است که باید مطابق با شرایط زمان زندگی کرد. هر نسلی باید فرزند زمان خویش باشد. از فناوری ای استفاده می کنیم که به روز باشیم و گستره ارتباطی بیشتری پیدا کنیم و از این طریق می توانیم فرهنگ بومی خود را نیز منتقل کنیم. ماشینی شدن بسیاری از فعالیت های فردی و اجتماعی باعث تسریع امور شده و تسهیل در رفت و آمد و وسایل ارتباط جمعی از دیگر مواهب بهره برداری از فناوری های جدید است، اما در برخی امور شخصی و خانوادگی استفاده از این فناوری ها سرعتی به روند زندگی بخشیده که هشدار دهنده و خطرآفرین است. این که اهل خانواده به جای وقت گذاشتن برای انتخاب محصول سالم و تغذیه به سمت فست فود روی آورده اند، دقیقا نشان از تحمیل فناوری بر زندگی فردی ما دارد.
حجت الاسلام مهدی خداجویان
کارشناس فرهنگ و مسائل خانواده