به محض اینکه از لزوم جذب نیروهای علاقه‌مند و داوطلب به جمعیت هلال‌احمر بحث به میان می‌آید، اغلب ما به فکر جذب بیشتر جوانان می‌افتیم. اگرچه جذب بیشتر جوانان در هلال‌احمر باید در دستورکار قرار بگیرد تا جمعیت بتواند از پتانسیل نیروهای جوان جامعه، بهره بیشتری ببرد، اما در این بین نباید از ظرفیت عظیم نیروهای میانسال و حتی نیروهای مسن و سالخورده جامعه غافل بمانیم.
این نیروهای ارزشمند و پای کار می‌توانند انرژی و کوله‌باری از تجربه را به رگ‌های جمعیت هلال‌احمر تزریق کنند. به‌خصوص در شرایطی که جمعیت سالمند کشور، مدام در حال افزایش است، جمعیت هلال‌احمر نباید از مقتضیات زمانه، عقب بماند و باید از ظرفیت‌های عظیم سالخوردگان جامعه در تحقق اهداف عالی و بشردوستانه جمعیت هلال‌احمر بهره ببرد.
در این نوشتار در گفت‌وگو با کارشناسان از ضرورت جذب بیشتر جمعیت میانسال و سالمند جامعه به جمعیت هلال‌احمر سخن گفته‌ایم و این پرسش را به بوته نقد و بررسی گذاشته‌ایم که از چه مسیرهایی می‌توان این هدف استراتژیک را محقق ساخت.
چرا جذب میانسالان و سالمندان حیاتی است؟
محمد سلیمانی مهری، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان ایلام در گفت‌وگو با پیام هلال به ضرورت جذب بیشتر داوطلبان میانسال و سالمند در جمعیت هلال‌احمر تاکید دارد و می‌گوید: از نیروهای میانسال و سالمند جامعه می‌توان تحت عنوان داوطلب در گروه‌های هدایت، حمایت، مشارکت و مهارت بهره برد. به طور مثال، می‌توان از مهارت شاغلان رشته‌های مختلف کاری در تحقق اهداف جمعیت هلال‌احمر بهره برد یا از مشارکت آنها در پیشبرد بیشتر اهداف داوطلبانه بهره جست یا حتی از کمک مالی افراد خیری که می‌توانند به نیازمندان کمک کنند، استفاده کرد و در واقع، رابطی بین توان توانمندان و نیاز نیازمندان جامعه شد.
به گفته این مقام مسئول، همچنین می‌توان از هدایت و کمک‌های فکری اقشار فرهیخته و پا به سن گذاشته جامعه مثل دانشمندان، روحانیون و حتی فعالان سیاسی و مدیران کشور بهره برد و از مشاوره‌های آنها استفاده کرد. مثلاً اندیشمندان میانسال و سالمند جامعه می‌توانند ما را راهنمایی کنند که از چه مسیری بهتر می‌توانیم اهداف بشردوستانه جمعیت هلال‌احمر را محقق کنیم.
چگونه داوطلبان میانسال و سالمند را وارد گود کنیم؟
از نگاه مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان ایلام یکی از بهترین راه‌های جذب داوطلبان، استفاده از نیروهای همسالان است، طوری که آنها به همسالان میانسال و سالمند خود درباره اهداف جمعیت هلال‌احمر توضیح دهند و آنها را به عرصه داوطلبی وارد کنند
با توجه به اینکه به گفته سلیمانی مهری «جمعیت هلال‌احمر دارای پایگاه اجتماعی برجسته‌ای است و اعتماد بسیار خوبی نسبت به فعالیت‌های این جمعیت مردمی در جامعه وجود دارد»، بنابراین می‌توان با فراغ خاطر و سهولت بیشتری، جمعیت سالمند و میانسال بیشتری را به جمعیت هلال‌احمر جذب کرد.
همچنین به باور این مقام مسئول می‌توان از طریق رسانه‌ها، برگزاری همایش‌ها، راه‌اندازی کمپین‌ها، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و حضور در محلات و اماکنی که سالمندان در آنجا حضور بیشتری دارند، فعالیت‌های هلال‌احمر را به شکل فراگیرتری به جمعیت میانسال و سالمند جامعه بشناسانیم و آنها را برای حضور در برنامه‌های جمعیت، ترغیب کنیم.
سلیمانی مهری یادآوری می‌کند که «در کشورهایی که از نظر اقتصادی، قوی‌تر هستند و بازنشستگان به هر دلیلی در مشاغل دیگری حضور ندارند، حضور داوطلبان سالمند در جمعیت هلال‌احمر بیشتر است. همچنین با توجه به اینکه شاغل بودن، متأهل شدن و شرایط اقتصادی نامناسب، معمولاً عواملی است که میزان رغبت به فعالیت‌های داوطلبانه را کاهش می‌دهد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در صورت برخوردار بودن سالمندان از رفاه بیشتر، گرایش آنها به فعالیت‌های داوطلبانه جمعیت بیشتر می‌شود.
تأثیر فرهنگ داوطلبی در سلامت سالمندان
در اغلب کشورها، بسیاری از سالمندان پس از دوران بازنشستگی به سمت فعالیت‌های بشردوستانه گرایش پیدا می‌کنند، زیرا وقت آزاد بیشتری دارند. حتی عده‌ای از آنها برای ماجراجویی هم که شده، به فعالیت‌های داوطلبانه روی می‌آورند.
محمدحسین رحمتی، روانشناس در گفت‌وگو با پیام هلال خاطرنشان می‌کند: انجام فعالیت‌های داوطلبانه در دوران سالمندی، تأثیر شگرفی در ارتقای سلامت جسمی و روانی سالمندان دارد. سالمندان با فعالیت‌های داوطلبانه می‌توانند حس شادابی، مهم بودن و اثرگذار بودن را تجربه کنند که همین احساسات عالی می‌تواند در افزایش امید به زندگی و مبارزه با افسردگی در دوران سالمندی بسیار مؤثر باشد
به باور رحمتی «سالمندی که در فعالیت‌های عام‌المنفعه حضور دارد، به نسبت سالمندی که خانه‌نشینی را برگزیده، سالم‌تر و باروحیه‌تر است. چنین سالمندان فعالی می‌توانند جوانان را هم به فعالیت‌های داوطلبانه ترغیب کنند و با خمودگی و کسالت رایج در دوران سالمندی مقابله کنند.
عضویت در هلال‌احمر، پیر و جوان نمی‌شناسد
پیشتر، رئیس جمعیت هلال‌احمر، وجه تمایز هلال‌احمر در مقایسه با سایر نهادها به‌خصوص سازمان‌های امدادرسان را بهره‌مندی از شبکه بزرگ داوطلبان عنوان و اظهار کرد: این پتانسل قوی در مقابله با بحران‌ها بسیار کمک حال جمعیت هلال‌احمر است و به عبارتی هلال‌احمر نیز همواره آماده استفاده از توان همه مردم بوده و هست.
دکتر امیرمحسن ضیائی بر فراگیر بودن چتر هلال‌احمر برای همه اقشار جامعه، اعم از کودک، جوان و سالمند اشاره کرد و یادآور شد: چتر هلال‌احمر برای همه مردم گسترده شده است، چراکه این نهاد، سازمان سیاسی نبوده و کاملاً بی‌طرف در مسائل انسان‌دوستانه فعالیت می‌کند، لذا مرز، شخص، جنس و نژاد هم نمی‌شناسد.
این مقام مسئول تاکید دارد که هلال‌احمر ایران از قدیمی‌ترین و توانمندترین جمعیت‌ها در میان سایر جمعیت‌های ملی است. هلال‌احمر ایران در برخی شاخص‌های عملکردی جزء ۱۰ جمعیت برتر و در برخی دیگر جزء ۵ جمعیت ملی برتر است. شعار جمعیت هم رسیدن به هدف «نخستین و بهترین پاسخگو» است تا بتوانیم به بهترین شکل ممکن، فعالیت‌های خود در حوزه امدادونجات را پوشش داده و به مردم پاسخگو باشیم، چراکه اساساً هلال‌احمر؛ جمعیتی مردمی، از مردم، با مردم و برای مردم است.
جالب است که حتی می‌توان از ظرفیت سالمندان برای اجرای طرح نیابت هم بهره برد. رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در توضیح این طرح عنوان کرده این طرح چندین سال است که در جمعیت اجرا می‌شود و موفق به دریافت جایزه فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر شده است. در این طرح اقداماتی به نیابت از فرزندان سالمندان در منزل برای آنها انجام می‌شود و داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در کنار سالمندان قرار می‌گیرند.» در واقع می‌توان از نیروهای داوطلب سالمند برای اجرای این طرح، بهره بیشتری برد که این کار نیز قطعاً خروجی موفق‌تری خواهد داشت.
به گفته فرح‌ناز رافع این سازمان طرح‌هایی را اجرا می‌کند تا بتواند درد، غم و رنج انسان‌های نیازمند را کاهش داده و از طرف دیگر حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در جامعه درونی کند. همچنین امیدواریم بتوانیم در ترویج فرهنگ خیر و کمک‌کردن به دیگران، همچنین فرهنگ داوطلبی اقدامات موثری انجام دهیم و لبخند رضایت و خوشحالی را بر لب نیازمندان بنشانیم
در این طرح داوطلبان هلال‌احمر به دیدار سالمندان بدون فرزند می‌روند و به آنها کمک می‌کنند. در این طرح داوطلبان هلال‌احمر به خانواده‌های سالمندی که فرزند ندارند یا فرزندانشان از آنها دور هستند، به نیابت از فرزندان آنها سر می‌زنند و تا حد توان نیازهای آنها را برطرف می‌کنند. به‌طورکلی می‌توان گفت که در کلیه طرح‌های هلال‌احمر که مخاطب اصلی آن، سالمندان هستند، خود سالمندان داوطلب هم می‌توانند برای پیشبرد برنامه‌ها، حضور پررنگی داشته باشند و درصد موفقیت طرح را تا حد زیادی ارتقا بخشند.
مریم طالبی