بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری، بهبود و اصلاح سبک زندگی از جدی ترین کارهایی است که باید صورت پذیرد. و برای انجام این وظیفه باید به بررسی شاخص های رشد اقتصادی و اجتماعی در جامعه پرداخت.
بهبود سبک زندگی شامل بهبود وضعیت شاخص های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می شود. در واقع تمامی عناصر جامعه باید در شرایطی رو به بهبود قرار گیرند تا اصلاح سبک زندگی صورت گیرد. با این وجود در این مقاله به بررسی شاخص های اقتصادی و نقش منحصر به فرد آنها در نحوه تغییرات سبک زندگی می پردازیم و از بررسی ابعاد اجتماعی و فرهنگی این موضوع صرف نظر می کنیم.
اصلاح الگوی مصرف
یکی از مهمترین عوامل اقتصادی برای بهبود سبک زندگی، اصلاح الگوی مصرف به معنای کاهش اسراف و اتلاف و همراه با اندیشه بهتر مصرف کردن است. اصلاح الگوی مصرف هنگامی که با بهبود سبک زندگی همراه می شود به هیچ عنوان به معنای کمتر بهره گرفتن از منابع دارایی نیست بلکه به معنای بهترین استفاده از منابع موجود است.
اصلاح سبک زندگی یعنی ارزش دادن به تولید ملی وافزایش کیفیت کالاهای داخلی، جلوگیری از اسراف و عدم چشم و هم چشمی در مصرف کالاهای لوکس.
به تعبیر دیگر؛ رسیدن به الگوی مصرفی که با وطن دوستی و ملی گرایی همراه است و افراد حاضر نیستند برای تنها نام یک برند خارجی چندین برابر هزینه کنند و تولیدکننده داخلی برای افزایش سود خود حاضر نمی شود نام کشورهای دیگر را روی محصول خود نصب کند! بنابراین اصلاح سبک زندگی یعنی ارزش دادن به تولید ملی وافزایش کیفیت کالاهای داخلی و جلوگیری از اسراف و چشم و هم چشمی.
اصلاح سبک زندگی یعنی ارزش دادن به تولید ملی وافزایش کیفیت کالاهای داخلی، جلوگیری از اسراف وعدم چشم و هم چشمی در مصرف کالاهای لوکس
کاهش فقر و نابرابری
بدون شک برای رسیدن به سبک زندگی بهتر، مهمترین عامل کاهش فقر است. تا زمانی که خانواده ها در شرایط سخت اقتصادی زندگی می کنند، مجالی برای بهبود سبک زندگی خود پیدا نمی کنند و آنچه صورت می گیرد تلاش برای امرار معاش و ماندن در شرایط موجود است، نه تفکر برای اصلاح سبک زندگی.
بنابراین اولین قدم برای آنها رهایی از وضع موجود است. باید تدابیری اندیشیده شود که افراد زیر خط فقر رهایی پیدا کنند. به عنوان مثال، چینی ها در فاصله سالهای 1979 تا 1999 میلادی، پانصد میلیون نفر را از زیر خط فقر خارج کردند در حالی که کل جمعیت چین در آن زمان 1100 میلیون نفر بوده است. در واقع در ربع پایانی قرن بیستم، از کل فقرایی که از زیر خط فقر خارج شدند ، 75% آنها چینی بودند. حال باید پرسید آنها چه تدابیری اندیشیدند که چنین توفیقی بدست آوردند.
چینی ها ویروس مسئولیت شناسی را به طور غیرمستقیم در ذهن افراد وارد کردند و به این ترتیب آنچه را که می خواستند به ارزش مسلط تبدیل کردند. مثلا 102 سال پیش، بررسی کردند که جامعه برای کسانی که در دانشگاه درس می خوانند چقدر هزینه می کند؟ و دریافتند که هر دانشجوی چینی که به طور متوسط 5 سال در دانشگاه است،سالانه معادل تولید 30 سال یک کشاورز را مصرف می کند و تولیدی انجام نمی دهد! یعنی در زمان تحصیل به طور متوسط معادل 150 سال تولید یک کشاورز را مصرف می کند. پس از آن گفتند حالا باید این بذر را در ذهن دانشجویان بکارید و آنها را متوجه سازید که جامعه برای آنها چه هزینه ای پرداخت می کند و چقدر در قبال جامعه مسئولیت دارند. پس از بیش از 100 سال از این جریان ، هنوز این ویروس مسئولیت شناسی در وجدان چینی ها وجود دارد و در همه جای دنیا سخت کوش ترین دانشجویان، چینی هستند. حالا شاید بتوان علت موفقیت مثال زدنی چینی ها در نابودی فقرجامعه را یافت.
تا زمانی که افراد در سختی زندگی می کنند، مجالی برای بهبود سبک زندگی نمی یابند، آنچه هست تلاش برای امرارمعاش است، نه تفکر برای بهبود سبک زندگی. بنابراین می توان نتیجه گرفت که مهمترین تغییر سبک زندگی باید همراه با افزایش مسئولیت شناسی و تلاش و کوشش برای کاهش فقر باشد.
وضعیت اشتغال در جامعه
یکی از متغییرهایی که به شدت سبک زندگی افراد و خانوارها را تحت تاثیر قرار می دهد اشتغال افراد یا به طور دقیق تر نوع شغل افراد است. شأن اجتماعی که در اثر شغل افراد برای آنها قائل می شویم، میزان درآمد، ساعات کاری، فراغت و درجه سختی کار همگی از عوامل مهم بر روی سبک زندگی افراد است. بررسی شاخص بیکاری در جامعه و نوع کار متناسب با آموزش افراد می تواند در اصلاح سبک زندگی افراد جامعه موثر واقع شود.
امید به زندگی
میزان امید به زندگی از شاخص های رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است. اگر سبک زندگی افراد بهبود یابد امید به زندگی در جامعه بالا می رود. به طور کلی در کشورهای پیشرفته، امید به زندگی افراد نسبت به دیگر کشورها بالاتر است. شرایط اقتصادی، درآمدهای متناسب با مخارج، بهداشت محیط و هوای پاک و در واقع رسیدن به توسعه پایدار از عوامل تاثیر گذار در سبک زندگی افراد است. مسلما هرچه سبک زندگی افراد بهبود یابد امید به زندگی هم در آنها افزایش می یابد.
بنابراین برای اصلاح سبک زندگی افراد ابتدا باید فقر و نابرابری را در جامعه کاهش داد. الگوی مصرفی را اصلاح کرد، با افزایش تولید ملی و افزایش اشتغال ، درآمد افراد را بالا برد. با تولید کالاهای با کیفیت ، مصرف کنندگان را به مصرف کالاهای داخلی ترغیب کرد و اندیشه ملی گرایی را در بین آحاد جامعه تقویت کرد.
زینب سادات لواسانی